Bệnh Dịch Tả Lợn Châu Phi: Nguyên nhân, triệu chứng và cách phòng chống hiệu quả

Dịch tả lợn châu Phi (ASF) lần đầu tiên được phát hiện vào năm 1921 tại Kenya, sau đó lan rộng ra nhiều nước châu Phi và các châu lục khác. Ở Việt Nam, dịch ASF được phát hiện lần đầu tiên vào ngày 19/02/2019 tại Hưng Yên và Thái Bình. Bệnh có khả năng lây lan nhanh ở tất cả các giống và độ tuổi của lợn, với tỷ lệ tử vong gần như tuyệt đối ở những con bị nhiễm. Virus dịch tả lợn Châu Phi tồn tại trong máu, các cơ quan và dịch tiết của lợn mang mầm bệnh.

Với đặc tính lây lan nhanh và tỷ lệ tử vong gần như tuyệt đối, bệnh dịch tả đã và đang gây ra những tổn thất nặng nề cho ngành chăn nuôi trên toàn thế giới, trong đó có Việt Nam.

2.1 Nguyên nhân gây bệnh dịch tả lợn Châu Phi

Dịch tả lợn châu Phi (ASF) là bệnh truyền nhiễm nghiêm trọng ở loài lợn, do virus African Swine Fever Virus (ASFV) gây nên. Loại virus này dẫn đến tình trạng sốt xuất huyết và có tỷ lệ tử vong rất cao ở lợn.

Đặc điểm của virus: ASFV có khả năng tồn tại lâu dài trong môi trường, đặc biệt là trong phân, đất, và nước, làm tăng nguy cơ lây lan bệnh. Virus có khả năng chịu lạnh tốt, tồn tại trong thịt lợn tươi hoặc ở môi trường nhiệt độ thấp từ 3 đến 6 tháng, và chỉ bị tiêu diệt khi nhiệt độ đạt 70°C. Nhờ sức đề kháng cao, loại virus này có thể lây lan rộng rãi và khiến dịch tả lợn kéo dài.

2.2 Các con đường lây truyền của bệnh dịch tả Châu Phi

2.2.1 Lây truyền trực tiếp

Qua tiếp xúc với lợn nhiễm bệnh: Virus ASF hiện diện trong máu, dịch tiết và các chất thải của lợn mắc bệnh. Khi lợn khỏe tiếp xúc trực tiếp với lợn ốm hoặc lợn đã chết, nguy cơ lây nhiễm là rất cao.

Qua vật dụng, thức ăn và nước uống nhiễm virus: Chuồng nuôi, dụng cụ chăn nuôi, phương tiện vận chuyển, thức ăn hay nguồn nước nếu chứa mầm bệnh ASF đều có thể trở thành nguồn truyền virus sang lợn khỏe.

2.2.2 Lây truyền gián tiếp

Thông qua vật trung gian: Một số loài như ve, ruồi, muỗi, chim, chuột, chó, mèo và động vật khác có thể mang mầm bệnh dịch tả và truyền sang lợn.

Qua sản phẩm từ thịt lợn: Thịt lợn hoặc các chế phẩm như giò, chả, xúc xích… nếu nhiễm ASF, khi lợn khỏe ăn phải sẽ có nguy cơ mắc bệnh.

Từ môi trường: Virus ASF có thể tồn tại lâu trong môi trường, đặc biệt trong phân, nước tiểu và các loại chất thải của lợn nhiễm bệnh.

2.3 Triệu chứng lâm sàng nhận biết

Bệnh dịch tả lợn Châu Phi có thời gian ủ bệnh dao động từ 3 – 15 ngày, riêng thể cấp tính thường ủ bệnh khoảng 3 – 4 ngày. Biểu hiện lâm sàng của lợn mắc bệnh sẽ khác nhau tùy vào từng thể bệnh.

2.3.1 Thể quá cấp tính

Lợn chết đột ngột, hầu như không kịp xuất hiện triệu chứng rõ rệt, đôi khi chỉ thấy lợn nằm một chỗ và sốt cao trước khi chết.

2.3.2 Thể cấp tính

• Lợn sốt cao từ 40,5 – 42°C.
• Trong 2 – 3 ngày đầu, lợn bỏ ăn, ít vận động, thường nằm sát nhau và ưu tiên những nơi gần nước.
• Có biểu hiện di chuyển bất thường, một số vùng da trắng chuyển sang đỏ, đặc biệt ở tai, đuôi, cẳng chân; vùng da dưới ngực và bụng có thể xuất hiện màu xanh tím.
• Trước khi chết 1 – 2 ngày, lợn thường có triệu chứng thần kinh như đi loạng choạng, khó thở, thở nhanh, chảy bọt kèm máu ở mũi, viêm mắt, nôn, tiêu chảy (có thể lẫn máu) hoặc táo bón.
• Lợn thường chết trong vòng 6 – 13 ngày, một số trường hợp kéo dài tới 20 ngày. 
• Lợn nái mang thai có thể sảy thai, tỷ lệ tử vong gần như 100%.
• Những con khỏi bệnh hoặc mang virus nhưng không biểu hiện triệu chứng sẽ duy trì mầm bệnh suốt đời, trở thành nguồn lây nhiễm.

2.3.3 Thể á cấp

Lợn có thể sốt nhẹ hoặc không sốt, giảm ăn, gầy sút, ho và khó thở. Một số con di chuyển khó khăn, viêm khớp; lợn nái có thể sảy thai.
Lợn thường chết sau 15 – 45 ngày, tỷ lệ tử vong dao động từ 30 – 70%.

Các biện pháp phòng ngừa dịch tả lợn Châu Phi:

• Tăng cường vệ sinh và khử trùng định kỳ: Thực hiện vệ sinh, tiêu độc thường xuyên tại khu vực chăn nuôi, phương tiện vận chuyển, dụng cụ chăn nuôi, chuồng trại, các điểm thu mua – giết mổ lợn và nơi buôn bán sản phẩm từ lợn. Có thể sử dụng vôi bột, nước vôi 20% hoặc các loại hóa chất sát trùng được cơ quan thú y khuyến cáo.

Giữ vệ sinh cá nhân cho người chăn nuôi: Người tham gia chăn nuôi cần mặc quần áo bảo hộ riêng, rửa tay bằng xà phòng hoặc dung dịch sát khuẩn trước và sau khi tiếp xúc với lợn, đồng thời không mang quần áo, giày dép từ bên ngoài vào khu vực nuôi.

• Phát hiện và cách ly kịp thời: Khi phát hiện lợn có dấu hiệu bất thường hoặc nghi ngờ nhiễm bệnh, cần đưa ngay vào khu vực cách ly, tuyệt đối không để tiếp xúc với đàn khỏe mạnh và báo cho cán bộ thú y để xử lý.
• Kiểm soát nguồn lây từ côn trùng và động vật trung gian: Thường xuyên tiêu diệt ruồi, muỗi, ve, chuột và các loài có thể mang mầm bệnh. Lắp lưới chắn côn trùng tại cửa chuồng và thực hiện phun thuốc diệt côn trùng định kỳ.
• Đảm bảo nguồn thức ăn và sản phẩm chăn nuôi an toàn: Không mua bán, vận chuyển hoặc tiêu thụ thịt lợn và sản phẩm từ lợn không rõ nguồn gốc. Tuyệt đối không cho lợn ăn thức ăn thừa, phụ phẩm chưa được nấu chín hoặc có nguy cơ chứa mầm bệnh.

Hiện nay, theo thông tin từ Bộ Y tế, bệnh dịch tả Châu Phi ở lợn không có khả năng lây trực tiếp sang người. Tuy nhiên, bệnh vẫn có thể gây ra những tác động gián tiếp tới sức khỏe con người, cụ thể như:

Tiêu hóa: Việc tiêu thụ thịt lợn mắc các bệnh khác như tai xanh, cúm, hay thương hàn (đặc biệt khi thịt chưa được nấu chín hoàn toàn hoặc ăn các món như tiết canh) có thể dẫn đến các vấn đề đường tiêu hóa, bao gồm rối loạn tiêu hóa và ngộ độc thực phẩm.

>>> Tham khảo thêm Men vi sinh hỗ trợ làm giảm rối loạn tiêu hóa do loạn khuẩn Ecolacto Plus chính hãng tại Medigo nhà thuốc 24h

Nhiễm trùng: Trong trường hợp có vết thương hở tiếp xúc với lợn bệnh (ví dụ lợn mắc bệnh tai xanh), vi khuẩn liên cầu có thể xâm nhập vào cơ thể, gây ra các bệnh nguy hiểm như nhiễm trùng máu hoặc viêm màng não.

Các biện pháp phòng ngừa:

• Đảm bảo an toàn thực phẩm: Luôn nấu chín kỹ thịt lợn, tránh ăn các món sống hoặc tái như tiết canh, nem chua,...

>>> Xem thêm Cốm cân bằng hệ vi sinh đường ruột, giảm rối loạn tiêu hóa Gestibio Tràng Vị An chính hãng tại Medigo

• Hạn chế nguy cơ lây nhiễm khi tiếp xúc: Sử dụng đầy đủ đồ bảo hộ khi làm việc với lợn, rửa tay và vệ sinh cá nhân kỹ lưỡng sau khi tiếp xúc.

>>> Có thể bạn quan tâm Nước rửa tay Lifebouy Bạc Bảo Vệ giao hàng 24/24 tại Medigo

• Chọn mua thịt an toàn: Ưu tiên thịt lợn có nguồn gốc rõ ràng, đảm bảo vệ sinh, không mua thịt không rõ xuất xứ.

Dịch Tả Lợn Châu Phi là một thách thức lớn, nhưng chúng ta hoàn toàn có thể kiểm soát được nếu áp dụng nghiêm túc các biện pháp phòng ngừa. Nâng cao nhận thức, tuân thủ chặt chẽ các quy trình an toàn sinh học và tiêm phòng đầy đủ là chìa khóa để bảo vệ đàn lợn, đảm bảo sự phát triển bền vững của ngành chăn nuôi.