Canh châu là loại thực vật nhỏ mọc hoang và có hình dáng đẹp nên thường được trồng để làm cây cảnh. Tuy nhiên ít ai biết rằng đây cũng là một vị thuốc quý giúp chữa bệnh thủy đậu, mụn nhọt và các bệnh da liễu khác. Hãy cùng MEDIGO tìm hiểu kỹ hơn về loài cây này nhé.
Cây canh châu có các tên gọi khác là chanh châu, kim châu, tước mai đằng, sơn minh trà. Đây là loại cây thuộc họ táo, mọc hoang dại và có những đặc điểm sau.
Cây canh châu thân nhỏ, dạng bụi, thân có nhiều nhánh con. Thân cây có nhiều gai nhỏ, các cành non thì mọc những lông nhỏ. Lá hình trái xoan, lá mọc đối xứng nhau, lá cứng và dai, mép lá có răng cưa nhọn.
Hoa của cây thường mọc từng cụm ở kẽ lá hay đầu cành, quả có màu đen, hình tròn và có nhiều nhụy cùng lá đài.
Cây canh châu thường thấy mọc ven bờ sông, bờ suối, ven rừng nơi có đất cát ẩm ướt và được thấy nhiều ở các vùng miền Bắc, miền Trung nước ta.
Quả canh châu có thể ăn được. Còn rễ, cành cây và lá cây là các bộ phần được sử dụng làm thuốc nhiều nhất. Có thể dùng cây tươi hoặc đem phơi khô để dùng dần khi làm thuốc.
Cây canh châu là một dược liệu được dùng phổ biến
Trong cây canh châu các chuyên gia đã phát hiện được nhiều hoạt chất có nhiều lợi ích như acid syringic, taraxasterol, friedelin, acid glucosyringic, daucosterol...
Canh châu là loại cây thường được đem về làm cây cảnh, tuy nhiên cây canh châu cũng được dùng làm thuốc từ rất lâu đời nhờ công dụng thanh nhiệt, tiêu độc, lương huyết. Vị thuốc từ canh châu có tính mát giúp đem lại các công dụng như:
Sau đây sẽ là những cách sử dụng và chế biến canh châu trong điều trị bệnh mà mọi người có thể tham khảo.
Chuẩn bị 1 nắm (khoảng 20g) cành và lá canh châu đã rửa sạch, thêm 18g tầm gửi cây khế, 12g sắn dây, 8g các loại hương nhu, cam thảo và hoắc hương. Cho tất cả nguyên liệu đi làm sạch rồi sắc với 400ml nước, sắc tới khi cạn một nửa thì gạn lấy nước, chia thành 2 lần uống trong ngày. Uống liên tục 10 ngày để xem hiệu quả. Có thể kết hợp thêm nấu nước tắm từ lá canh châu để tăng tốc hiệu quả điều trị.
Canh châu dùng để chữa các bệnh lý ngoài da
Chuẩn bị 1 nắm cành và lá canh châu rửa sạch, thêm hương nhu, tầm gửi khế, hoắc hương, cam thảo dây. Sau khi đã làm sạch thì đem đi sắc hết các nguyên liệu với 400ml nước, cho tới khi cạn một nửa thì lọc lấy nước uống. Uống mỗi ngày 2 lần và liên tục trong 5 ngày cho tới khi tình trạng giảm đi.
Điều trị bệnh sởi có thể dùng thêm cách nấu nước tắm từ lá cây canh châu mỗi ngày, giúp hỗ trợ bệnh nhanh khỏi hơn.
Đối với sởi chậm mọc có thể áp dụng bài thuốc: 30g rễ canh châu rửa sạch rồi sắc với 500ml nước, tới khi cạn còn một nửa thì lấy nước chia làm 3 lần uống trong ngày.
Với trường hợp mụn nhọt do nóng trong người: Chuẩn bị 1 nắm cả cành và cả lá canh châu, thêm bồ công anh, rễ cỏ xước và hạ khô thảo, rửa sạch tất cả nguyên liệu rồi sắc với 750ml nước trên lửa nhỏ. Sắc cho tới khi nước cạn còn 250ml thì bắc xuống, lọc lấy nước rồi chia làm hai phần, uống 2 lần trong ngày. Uống liên tục trong vài ngày cho tới khi giả mụn.
Với trường hợp bị ghẻ lở, ghẻ nước: Cần chuẩn bị 1 nắm cành và lá canh châu, rửa sạch rồi sắc với một lít nước. Tới khi cạn một nửa thì dùng nước đó rửa các vùng da bị ghẻ để nhanh chóng làm lành da.
Chữa mụn nhọt, ghẻ lở với bài thuốc từ cây canh châu
Với vết thương chảy máu, cần chuẩn bị 1 nắm lá canh châu và 1 nắm lá đuôi tôm (thồm lồm), cùng 1 nụ cây đinh hương, tất cả đều được rửa sạch và giã nhỏ.
Đắp hỗn hợp lá lên vết thương chảy máu để làm lành vết thương nhanh chóng. Đắp liên tục trong 2-3 ngày thì ngưng.
Chuẩn bị 1 nắm lá canh châu được rửa sạch. Đun với 400ml nước cho tới khi cạn còn 200ml. Gạn lấy nước rồi chia thành 2 phần uống trong 2 lần mỗi ngày. Uống liên tục 1-2 ngày và theo dõi kết quả.
Công dụng giải khát, trị nóng trong và làm mát của canh châu được kết hợp với lá vối để đun nước uống hàng ngày. Chỉ cần chuẩn bị 1 nắm canh châu với 1 nắm lá vối rửa sạch, đun với nhiều nước và uống thay nước hàng ngày.
Khi dùng bất kỳ một loại thuốc dân gian nào cũng cần lưu ý đến những vấn đề sau:
Để sử dụng cây canh châu chữa thuỷ đậu đúng cách, người bệnh cần phải biết được cách sử dụng hiệu quả và những lưu ý trước khi chọn dùng dưới đây.
Dùng canh châu làm thuốc chữa thủy đậu
Canh châu có tính mát, đặc biệt là lá canh châu giúp giải độc hiệu quả, làm mát máu và thường được dùng để trị nóng trong, cân bằng nhiệt độ cơ thể. Đối với bệnh thủy đậu, lá canh châu sẽ giúp giải nhiệt, làm các nốt thủy đậu xẹp xuống nhanh và không lan rộng.
Dùng canh châu chữa thủy đậu có thể sử dụng theo cách sắc uống để hiệu quả điều trị nhanh chóng hơn:
Mặc dù là bài thuốc dân gian được lưu truyền từ xa xưa thì hiện nay vẫn rất ít nghiên cứu khoa học công nhận tác dụng của loại cây này trong chữa thủy đậu. Do đó cần tham khảo ý kiến bác sĩ khi muốn sử dụng.
Bệnh thủy đậu có thể lan rộng nhanh chóng nếu không được chữa trị kịp thời. Khi dùng canh châu chữa thủy đậu hãy lưu ý về thời gian sử dụng, nếu không thấy đỡ sau vài ngày thì nên ngừng dùng và tới gặp bác sĩ.
Canh châu là vị thuốc tính mát có nhiều công dụng trong điều trị các bệnh lý về da và giải độc, thanh nhiệt cơ thể. Hy vọng qua bài viết này của MEDIGO, bạn đã có thêm thông tin hữu ích về công dụng và cách dùng dược liệu canh châu để hỗ trợ điều trị bệnh. Liên hệ với MEDIGO để được tư vấn về các vấn đề sức khỏe.
Chuyên ngành: Dược sĩ Đại Học
Tôi là Nguyễn Hoàng Nguyên Đan, hiện đang là dược sĩ nhập liệu, quản lý lưu kho sản phẩm và biên soạn nội dung THUỐC tại ứng dụng MEDIGO. Với kiến thức đã học tại Đại học Y Dược TPHCM và hơn 4 năm kinh nghiệm làm việc trong lĩnh vực y dược, tôi mong muốn mang đến cho cộng đồng những kiến thức về thuốc và sức khỏe hữu ích nhất.