Khúng Khéng

• Tên tiếng Việt: Khúng khéng , Chỉ cụ, Kê trảo, Vạn thọ
• Tên khoa học: Hovenia dulcis Thunb.
• Họ:  họ Táo ta (Rhamnaceae).
• Công dụng: Thuốc bổ, giải độc, chữa khát, lợi tiểu (Quả). Quả còn có tác dụng giải say rượu.

Cây to, cao khoảng 7-10 m. Vỏ thân màu nâu xám. Cành non màu nâu hồng, có lông nhỏ và nốt sần. Lá mọc so le, có cuống dài, gốc tròn, đầu có mũi nhọn, mép khía răng nhọn đều, 3 gân tỏa từ gốc lá, mặt trên màu lục sẫm, mặt dưới nhạt.

Cụm hoa mọc ở kẽ lá hoặc đầu cành thành xim ngắn hơn lá; hoa màu lục nhạt, đài hình chén khía 5 răng nhỏ; tràng 5 cánh nhọn, nhị 5 xếp xen kẽ với cánh hoa; bầu có đầu nhụy chia ba.

Quả hình cầu, màu nâu xám, khi chín những nhánh con (cuống) mang quả phồng to lên, mọng nước, màu hồng, vị ngọt, ăn được, hạt tròn dẹt, màu nâu bóng.

Mùa hoa: tháng 6 – 8, mùa quả : tháng 9 – 11.

Phân bố: Chi Hovenia Thunb. chỉ có một loài là cây khúng khéng, phân bố ở vùng ôn đới ấm và cận nhiệt đới Đông – Bắc Á gồm Trung Quốc, Nhật Bản, Triều Tiên. Ngoài ra còn gặp ở Nga và vùng cận Himalaya của Ấn Độ.

Thu hoạch: Quả và nhánh con mang quả, thu hái khi quả chín.

Chế biến: Quả chín sau khi thu hái đem phơi khô. Tránh phơi nắng to và sấy ở nhiệt độ cao để bảo đảm màu sắc và phẩm chất dược liệu. Hạt thu hái ở quả già, phơi khô. 

Quả và nhánh con mang quả, hạt thu hái ở quả già.

Quả Khúng khéng gồm: Lipid chiếm 74%, protein chiếm 3,07%, acid toàn phần chiếm 358,8 mg/1000g, ascorbat chiếm 16,29 mg/100g, đường khử chiếm 13,96 %, acid amin chiếm 2,38 mg/100g và chất vô cơ gồm: Fe chiếm 3.47 mg%, P chiếm 0.89 mg%, Ca chiếm 132.0 mg%, Cu chiếm 0.12mg%, Mn chiếm 0.19 mg% và Zn chiếm 0.4 mg%.

Hạt Khúng khéng có chứa: Alcaloid perlorin, perlolyrin và ß – carbolin.

Lá Khúng khéng có chứa các Saponin triterpenoid.

Khúng khéng có giá trị dinh dưỡng được thể hiện ở: Những chất đường, Protein, các vitamin B1, B2, C, caroten và các muối khoáng K, Na, Ca, Mg và Fe.

Gần đây đã phát hiện thêm nhiều hợp chất Flavonoid có tác dụng bảo vệ gan trong Khúng khéng

Theo y học cổ truyền

Khúng khéng có vị ngọt, chát.

Tác dụng: Giải khát, nhuận tràng, lợi tiểu, giải độc.

Theo y học hiện đại

Tác dụng bảo vệ gan

Dihydromyricetin (ampelopsin) hợp chất có nhiều trong Khúng khéng và các flavonoid khác, các triterpenoid saponin được chứng minh là có tác dụng bảo vệ gan trước các tác nhân gây độc như carbon tetrachloride, D-galactosamine/lipopolysaccharide và rượu.

Tác dụng chống oxy hóa

Một nghiên cứu của Viện Sinh học và Công nghệ Sinh học Hàn Quốc cho thấy Khúng khéng có chứa các chất có khả năng bảo vệ hệ thần kinh khỏi tác nhân gây độc glutamat. Có 8 hợp chất phenolic được phân lập trong đó hai hợp chất catechin và afzelechin thể hiện được tác dụng bảo vệ hệ thần kinh nhờ tác dụng dọn dẹp gốc tự do của chúng.

Tác dụng tăng cường hoạt động thể chất, chống mệt mỏi

Một nghiên cứu tác dụng tăng cường sinh lực: Nhóm chuột được uống dịch chiết nước từ cuống quả của loài Hovenia dulcis Thunb. có thời gian bơi tăng so với nhóm chuột đối chứng (p<0,05).

Hovenia dulcis còn có tác dụng làm giảm lượng glucose máu, cholesterol toàn phần và triglyceride.

Tác dụng tăng cường miễn dịch

Các polysaccharid trong cuống quả loài Hovenia dulcis gồm: Rhamnose, arabinose, galactose và acid galacturonic có tác dụng làm tăng cường hoạt động thực bào, sản xuất oxit nitric và hoạt động acid phosphatase của các đại thực bào phúc mạc.

Tác dụng hạ đường huyết

Nồng độ đường trong máu ở nhóm chuột uống dịch chiết loài Hovenia dulcis và glibenclamide thấp hơn đáng kể so với nhóm chứng. Nồng độ glycogen gan tăng lên đáng kể.

Tác dụng chống dị ứng

Bốn hợp chất saponin: Hovenidulcioside A1, A2, B1, B2 từ quả và hạt của loài Hovenia dulcis có tác dụng ức chế sự giải phóng histamin từ tế bào màng bụng của chuột.

Khúng khéng, một loại thuốc bổ dưỡng, điều trị tiêu hóa, đại tiểu tiện kém, nôn, ngộ độc, miệng khô, khát.

Lấy 100g dược liệu Khúng khéng ngâm cùng một lít rượu 40 độ càng lâu càng tốt. Rượu có màu đỏ sẫm như rượu vang. Uống 2 lần mỗi ngày, trước bữa ăn, mỗi lần 30 ml.

Tại Trung Quốc, cuống quả khô và hạt dùng điều trị say rượu, miệng khát, nôn mửa, đại tiểu tiện kém: Mỗi ngày dùng 6g, ngâm với rượu để uống.

Bảo quản nơi khô thoáng.

Trên đây là các thông tin về đặc điểm, hình ảnh, công dụng và các bài thuốc từ cây Khúng khéng. Mong rằng những thông tin mà Medigo chia sẻ sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về loại dược liệu này.