Mộc nhĩ: Đặc điểm, tác dụng và bài thuốc hiệu quả

Thông tin tên gọi

Mộc nhĩ còn có nhiều cái tên khác như nấm mèo, nấm tai mèo, bạch mộc nhĩ, mộc nhu, mộc nga, mộc tung hay vân nhĩ và có tên khoa học là Auricularia polytricha (Mont.) Sace., họ Mộc nhĩ (Auriculariaceae). Do thường mọc trên những thân gỗ mục và ẩm ướt, lại có hình dạng giống cái tên nên được gọi là mộc nhĩ (tai của gỗ)

Đặc điểm sinh thái của mộc nhĩ

Mộc nhĩ có mặt trên nhẵn và màu nâu sẫm, mặt dưới phủ 1 lớp lông mịn màu nâu. Cuống nấm rất ngắn. Thời kỳ đầu nấm có hình chén, dần dần chuyển thành hình tai hoặc hình lá. Phần thịt của mộc nhĩ thường dày khoảng 1 – 3 mm

Mộc nhĩ phân bố nhiều ở các vùng ôn đới và cận nhiệt đới trên khắp cả thế giới, thường mọc trên những thân gỗ ẩm mục, nơi ẩm thấp. Chúng còn được tìm thấy ở các nước châu Âu, Bắc Mỹ, châu Á, Australia, Nam Mỹ và cả châu Phi. Ở Việt Nam, mộc nhĩ được trồng để thu hoạch làm thực phẩm và sử dụng làm dược liệu. Loại mộc nhĩ tốt nhất là loại mọc ở cây hòe, dâu, sung, mít, dướng và cây sắn.

Bộ phận dùng, thu hái, chế biến và bảo quản

Bộ phận dùng của cây mộc nhĩ là thể quả hình chén (bạch mộc nhĩ hay ngân nhĩ).

Mộc nhĩ thường được thu hoạch vào mùa hè và mùa thu. Sau khi thu hái sẽ được rửa sạch, cắt bỏ phần bẩn dính vào giá thể rồi mang đi phơi khô.

Thành phần hóa học của mộc nhĩ

Trong mộc nhĩ chứa các polysaccharide (93,9%) và protein (6,8%). 

Cứ 100g mộc nhĩ có 10,6g protein, 0,2g lipid, 65,0g glucid, 7,0g cellulose, 63mg Na, 856mg K, 357mg Ca, 56mg Fe, 201mg P, 20 mcg beta-carotene, 0,14mg B1, 0,55mg B2, 2,7 mg PP…

Mộc nhĩ có vị ngọt, tính bình, có các tác dụng chính như: 

• Ngăn chặn tình trạng xơ vữa động mạch: lecithin, cephalin, cephalin hay plasmalogen trong mộc nhĩ có tác dụng giảm hàm lượng cholesterol trong gan, ngăn tích tụ mỡ ở thành động mạch và sự hình thành huyết do xơ vữa động mạch
• Chống oxy hóa: Nồng độ phenol cao trong mộc nhĩ có khả năng chống oxy hóa, giúp nuôi dưỡng da khỏe đẹp từ sâu bên trong
• Ngăn ngừa hiện tượng đông máu: Polysaccharide trong mộc nhĩ có khả năng ức chế sự kết dính tiểu cầu và tăng thời gian máu không đông.
• Hỗ trợ sức khỏe đường ruột và hệ miễn dịch: mộc nhĩ cũng như nhiều loại nấm khác, đều chứa nguồn prebiotics dồi dào, mang lại hệ vi sinh vật đường ruột khỏe mạnh và tăng vi khuẩn có lợi trong đường ruột. Từ đó tăng cường sức khỏe đường ruột
• Bảo vệ gan: mộc nhĩ có khả năng bảo vệ gan khỏi các tác hại của một số chất như acetaminophen

Dưới đây là 21 bài thuốc chữa bệnh hữu hiệu từ mộc nhĩ mà bạn có thể tham khảo:

1. Điều trị suy nhược cơ thể: Mộc nhĩ, chà là mỗi vị 30g, sắc thành nước để uống mỗi ngày

2. Chữa lỵ mãn tính: Đem 30g mộc nhĩ và 8g lộc giác sương tán thành bột, trộn đều, uống mỗi ngày 2 lần, mỗi lần 5g uống với nước ấm.

3. Chữa băng kinh, rong kinh: Lấy 60g mộc nhĩ đun sao đến khi bốc khói là được, kết hợp với Huyết dư thán 10g, tán thành bột mịn, trộn đều. Mỗi ngày dùng 6 – 10 g uống với nước ấm hoặc có thể pha thêm một ít giấm thanh.

4. Điều trị ho lâu ngày, thổ huyết: Lấy 5g mộc nhĩ ngâm nước ấm rồi rửa sạch, Đại táo 5 quả, bỏ hạt, gạo tẻ 100g, đường phèn vừa đủ. Đun tất cả nguyên liệu dưới lửa nhỏ cho đến khi thành cháo, thêm đường phèn là xong, chia thành 2 lần dùng ăn trong ngày.

5. Chữa táo bón lâu ngày đi ngoài ra máu: Dùng 6g mộc nhĩ, 30g hồng khô đem nấu thành chè ăn hằng ngày.

6. Chữa bệnh trĩ: Dùng mộc nhĩ nấu ăn ngày từ 1 – 2 lần, ăn đều đặn nhiều ngày bệnh sẽ khỏi.

7. Chữa kinh nguyệt không đều, tiểu tiện ít, nước tiểu màu vàng: lấy 30g mộc nhĩ rửa sạch, xào trên lửa nhỏ. Sau đó thêm khoảng 300 ml nước, nấu chín, nên thêm 15g đường cát, dùng uống.

8. Điều trị tăng huyết áp: Sử dụng 10g mộc nhĩ khô, 10g ngân nhĩ, ninh nhừ thì nêm thêm một ít đường phèn, dùng ăn trước khi đi ngủ.

9. Điều trị hen suyễn, miệng khô, nhiều đờm, tay chân lạnh, mặt tái nhợt: Lấy 20g mộc nhĩ, 15g đường phèn nấu với một lượng nước vừa đủ. Dùng uống trong ngày.

10. Chữa tiểu tiện ra máu: Dùng 50g mộc nhĩ, sao tồn tính, sau đó tán thành bột mịn và dùng uống.

11. Điều trị đau răng: Sử dụng mộc nhĩ và kinh giới một lượng bằng nhau, đem sắc lấy nước, dùng nước này ngậm và súc miệng.

12. Dưỡng ẩm, chỉ huyết, phòng chống các bệnh xuất huyết: Ngâm 15-30g mộc nhĩ với  nước ấm cho nở hết cỡ, làm sạch, hầm nhừ, thêm đường trắng và ăn trong ngày.

13. Phòng ngừa bệnh tiểu đường: Mộc nhĩ và biển đậu, mỗi vị dùng 1 lượng bằng nhau, tán thành bột mịn. Mỗi lần dùng uống 9g.

14. Điều trị viêm phế quản mãn tính và chứng giảm bạch cầu trong máu ngoại vi: đem ngâm 20g mộc nhĩ với nước ấm đến khi nở, làm sạch và nấu cùng 20g đường phèn, lấy nước uống. Dùng ngay trong ngày để điều trị viêm phế quản.

15. Tư âm bổ gan, kiện não, tăng cường sức khỏe não bộ: Sử dụng 60g mộc nhĩ, một nửa sao cháy một nửa sao khô, kết hợp với 15g vừng đen sao thơm, tán nhỏ rồi trộn đều. Mỗi ngày dùng 6g hãm với 120ml nước sôi, uống thay trà.

16. Phòng ngừa bệnh cao huyết áp: dùng 5g mộc nhĩ, 200g đậu phụ nấu thành canh, ăn thường xuyên. Hoặc có thể dùng 6g mộc nhĩ nấu với đường phèn lấy nước uống trước khi đi ngủ.

17. Tác dụng bổ thận, điều trị xuất huyết tử cung cơ năng do thận hư: Lấy 200g mộc nhĩ ngâm với nước ấm, rửa sạch rồi đem hầm với 250g hồng táo trong 2000ml nước cho thật nhừ. Thêm đường phèn rồi chia thành 7 phần, mỗi ngày ăn một phần, chia thành sáng chiều.

18. Chữa cao huyết áp, chảy máu võng mạc: Đem 30g mộc nhĩ 30g ngâm trong nước qua đêm, sau đó rửa sạch cho vào bát ăn cơm, cho một thìa cà phê đường, hấp chín (hấp từ 1 – 2 giờ) ăn trước khi đi ngủ. Ăn duy trì từ 3 – 5 ngày.

19. Hỗ trợ điều trị bệnh mạch vành, di chứng tai biến mạch máu não, mỡ máu: Mộc nhĩ và nấm tuyết mỗi loại 100g, đem rửa sạch, ngâm nở, xé nhỏ. Chần mộc nhĩ và nấm qua nước sôi, sau đó nhúng nhanh qua nước lạnh, để ráo nước rồi cho vào đĩa. 150g dưa chuột đem rửa sạch thái lát, trộn đều cùng các loại nấm. Rưới dầu ăn sôi lên trên, nêm thêm gia vị, dùng ăn mỗi ngày

20. Chữa đi tiểu nhiều lần: chuẩn bị 30g mộc nhĩ và 1 cái dạ dày lợn. Mộc nhĩ đem rửa sạch, dạ dày lợn làm sạch, thái miếng,. Tất cả nấu chín dùng ăn trong ngày. Ăn liền 3 – 5 ngày.

21. Chảy máu cam: Mộc nhĩ (tốt nhất mọc trên cây dâu) đốt tồn tính tán bột viên thêm nước vo viên nút lỗ mũi.

Tuy chứa rất nhiều giá trị dinh dưỡng và giá trị y dược nhưng không phải ai cũng có thể ăn mộc nhĩ. Đối với người đại tiện thực, người bị viêm dạ dày mạn tính, viêm đại tràng hoặc đại tiện phân lỏng không nên sử dụng mộc nhĩ. Ngoài ra cần lưu ý những vấn đề sau để đảm bảo sức khỏe khi dùng nấm mèo:

• Không kết hợp mộc nhĩ với củ cải trắng và ốc bươu.
• Không nên ngâm mộc nhĩ trong nước quá lâu vì có thể gây ngộ độc, cũng không nên ngâm trong nước nóng.
• Không nên ăn quá nhiều mộc nhĩ, có thể gây tắc nghẽn đường tiêu hóa và ảnh hưởng đến tiêu hoá của dạ dày
• Không ăn mộc nhĩ tươi

Là một loại thực phẩm dễ tìm mua và mang lại nhiều giá trị sức khỏe nên mộc nhĩ được rất nhiều người dùng để chế biến các món ăn cũng như dùng làm bài thuốc chữa bệnh. Tuy nhiên việc ăn quá nhiều mộc nhĩ cũng có thể gây ra một số tình trạng sức khỏe không tốt. Bạn cũng nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng mộc nhĩ làm thuốc chữa bệnh để đảm bảo an toàn.