Táo nhân có tác dụng gì? Vị thuốc từ táo nhân

Tên Tiếng Việt: Táo nhân (Semen Zizyphi).

Tên khác: Toan táo nhân, Toan táo hạch, Sơn táo nhân, Nhị nhân, Dương táo quân, Điều thụy sam quân.

Tên khoa học: Zizyphus jujuba Lamk. (Những cây thuốc và vị thuốc Việt Nam – Đỗ Tất Lợi) hay Ziziphus mauritiana Lamk. (DĐVN V), thuộc họ Táo Rhamnaceae.

Phân bố: Trung Quốc, Hàn Quốc, Myanmar, Việt Nam và các nước châu Á khác.

Đặc điểm sinh thái

Táo nhân có nguồn gốc từ táo chua hay còn được gọi là táo ta - một loại trái cây mà chúng ta thường ăn. 

Cây táo ta là một loại cây có thân nhỏ, có gai, cành buông thõng xuống. Lá táo có hình dạng bầu dục ngắn hoặc hơi thon dài. Mặt trên của lá có màu xanh lục và nhẵn, mặt dưới có màu xanh nhạt hơn được phủ lông. Mép lá có răng cưa và có 3 gân chạy dọc theo chiều lá. 

Hoa táo có màu trắng, mọc thành xim ở kẽ lá với trục chính dài 3mm. Quả táo có vỏ ngoài nhẵn, có màu vàng xanh. Tựa quả dày, có vị ngọt, hạt cứng xù xì.

Táo nhân được lấy từ nhân nằm phía trong hạt táo chua. Đập hạt cứng ra sẽ lấy được nhân hạt táo, nhân này đem phơi khô gọi là táo nhân. Sau đó dùng nhân của hạt táo này để bào chế thành vị thuốc. 

Táo nhân có nguồn gốc từ táo ta

Bộ phận dùng của táo nhân

Phần được sử dụng là phần nhân bên trong vỏ hạch sù sì. Sử dụng những nhân hạt to, dày và còn nguyên vẹn không bị sâu đục. Vỏ táo nhân có màu nâu tím hoặc hồng tía.

Thu hái, sơ chế và bảo quản

Thu hái: Thời điểm tốt nhất để thu hoạch táo nhân là vào mùa thu. Người ta thu hái những quả chín đã chuyển sang màu đỏ.

Chế biến:  Đem những quả chín đã thu hái cắt bỏ phần thịt và để lại phần vỏ hạt. Tách bỏ phần vỏ hạt để lấy nhân nằm bên trong hạt cứng. Đem rửa sạch phần táo nhân này để loại bỏ tạp chất và vi khuẩn, để ráo rồi đem phơi hoặc sấy khô.

Hạt táo nhân khi đã được sơ chế

Bảo quản: Bảo quản táo nhân ở nhiệt độ phòng, nơi thoáng mát, tránh ẩm mốc. Nên bảo quản loại dược liệu này trong bọc kín và đậy kín bao bì sau những lần sử dụng. Khi sử dụng thì có thể để sống hoặc đem đi sao đen. 

Thành phần hóa học

Trong táo nhân có chứa một số chất bao gồm:

• Dầu
• Vitamin C
• Betulin
• Beta sitosterol
• Betulin acid
• Saponin
• Flavon C-glycosid

Theo Y Học Cổ Truyền

Theo Y Học Cổ Truyền thì táo nhân có vị ngọt, tính bình, quy vào các kinh bao gồm tâm, can, đởm và tỳ. Loại dược liệu này có tác dụng:

• An thần
• Trị chứng mất ngủ, hay muộn phiền và tình trạng suy nhược cơ thể
• Trị huyết hư
• Trị tình trạng hay ra mồ hôi trộm, mồ hôi thoát không kiểm soát

Táo nhân được dùng để chữa chứng không ngủ được, hay hồi hộp, chứng hay quên, tân dịch ít, khô miệng và người yếu ra nhiều mồ hôi.

Theo y học hiện đại

Thep nghiên cứu lâm sàng thì táo nhân có tác dụng trấn tĩnh và gây ngủ rõ rệt ở người bệnh. Do đó táo nhân thường được dùng để:

• Làm giảm đau và giúp hạ nhiệt cho cơ thể.
• Có tác dụng an thần, gây buồn ngủ, tránh tình trạng mất ngủ về đêm.
• Làm hạ huyết áp, chống tình trạng bị rối loạn nhịp tim.
• Chống tình trạng bị choáng, hay chóng mặt.

Táo nhân có tác dụng trị mất ngủ

Bài thuốc chữa tình trạng mất ngủ

Lấy 6g táo nhân để tán thành bột mịn. Đem dược liệu này hòa cùng với một ít nước và khuấy đều. Người bệnh dùng vào buổi tối trước khi đi ngủ. Hoặc có thể dùng 45g táo nhân kết hợp với 4.5g cam thảo đem đi sắc lấy nước uống.

Bài thuốc chữa mất ngủ, hay bồn chồn lo lắng, nóng trong xương

Lấy 40g táo nhân đem đi sao cháy rồi tán thành bột mịn. Hòa thuốc với một ít nước rồi khuấy đều. Để ngâm như vậy khoảng 15 đến 20 phút rồi lọc lấy phần nước. Đem phần nước này đem đi nấu cháo cùng với một nắm gạo. Khi cháo đã nhừ thì cho thêm một chén nước cốt sinh địa vào. Dùng cháo này khi đang còn nóng. 

Bài thuốc chữa tình trạng mất ngủ, đổ nhiều mồ hôi, thường hay chóng mặt, tinh thần không ổn định, thường xuyên căng thẳng, mệt mỏi, huyết hư

Dùng 20g táo nhân đã được sao, xuyên khung và cam thảo mỗi vị 8g, phục linh và tri mẫu mỗi loại 12g. Đem tất cả sắc cùng với nước đến khi cô đặc lại để uống.

Bài thuốc chữa gai đâm gây sưng đỏ, chảy máu

Dùng táo nhân đem đốt cháy nhưng vẫn giữ được chất dinh dưỡng bên trong. Đem thuốc đi tán thành bột mịn rồi hòa 8g bột này với nước. Uống ngay lúc vừa bị gai đâm, gai sẽ được đẩy ra ngay. 

Dùng táo nhân để chữa gai đâm gây sưng đỏ, chảy máu

Bài thuốc chữa tình trạng đổ mồ hôi trộm do âm hư

Dùng 20 gram Táo nhân (sao) cùng với Phục linh và Đảng sâm mỗi vị 12 gram. Đem các nguyên liệu trên tán thành bột mịn, uống cùng với nước cơm hoặc đem bột bỏ trong bọc túi vải sắc lấy nước uống.

Bài thuốc chữa mồ hôi ra quá nhiều, không kiểm soát

Dùng 40g táo nhân đã sao đen cùng với mạch môn, sinh địa, long nhãn nhục, trúc diệp, ngũ vị tử với lượng bằng nhau. Đem thang thuốc này đi sắc để lấy nước dùng.Uống thuốc trước khi đi ngủ mỗi ngày và chú ý dùng thuốc  khi còn nóng. 

Bài thuốc chữa suy nhược thần kinh, thường hay mệt mỏi, chán ăn

Lấy 16g táo nhân đã sao đen, xương bồ và viễn chích mỗi loại 8g cùng với phục linh và đảng sâm mỗi loại 12g. Đem thang thuốc này sắc với 5 phần nước còn lại 2 phần nước để dùng mỗi ngày, dùng ngay khi thuốc đang còn nóng. Nếu không hãy dùng thang thuốc trên tán thành bột mịn và uống với nước cơm.

Trong quá trình dùng táo nhân để trị bệnh, người bệnh cần lưu ý:

• Không được sử dụng táo nhân cùng với phòng kỷ
• Nếu dùng sống thì phải dùng liều thấp.
• Tuy nhiên với những người có thực tà, uất hỏa thì không được dùng.
• Người có kinh cam, tỳ và đởm có thực nhiệt thì không được dùng.

Những thông tin trong bài viết trên đây đã cung cấp cho bạn đọc những thông tin về táo nhân và giới thiệu một số bài thuốc trong Đông y. Tuy nhiên, bài viết này chỉ mang tính chất tham khảo, không thay thế kê đơn, lời khuyên bác sĩ. Để có phương pháp điều trị bệnh hiệu quả nhất, cần chủ động liên hệ với bác sĩ để được tư vấn, hướng dẫn và kê đơn.