Ung thư cổ tử cung: Nguyên nhân, dấu hiệu và hướng phòng ngừa

Ung thư cổ tử cung là một khối u ác tính phát triển từ các tế bào lót bên trong cổ tử cung - nối giữa tử cung và âm đạo. Giống như bất kỳ loại ung thư nào, ung thư cổ tử cung xảy ra khi các tế bào ở khu vực này bắt đầu phát triển và nhân lên một cách mất kiểm soát.

Cổ tử cung có hai loại tế bào chính: tế bào vảy (phần bên ngoài) và tế bào tuyến (phần bên trong). Hầu hết các ca bệnh là ung thư biểu mô tế bào vảy, phát sinh từ vùng giao thoa giữa hai loại tế bào này (vùng biến đổi).

Điều quan trọng cần biết là ung thư cổ tử cung thường không xuất hiện ngay lập tức mà phát triển qua nhiều năm, bắt đầu từ các thay đổi bất thường ở tế bào (giai đoạn tiền ung thư) do đó, việc phát hiện sớm qua sàng lọc là chìa khóa vàng.

Ở giai đoạn đầu, ung thư cổ tử cung hầu như không gây ra biểu hiện cụ thể. Nhưng khi bệnh bắt đầu tiến triển, bạn có thể nhận thấy một số dấu hiệu bất thường như:

2.1.Dấu hiệu cảnh báo sớm ở giai đoạn tiền ung thư 

1.Chảy máu âm đạo bất thường: Đây là triệu chứng phổ biến và dễ nhận thấy nhất 

• Ra máu sau khi quan hệ
• Chảy máu giữa các chu kỳ kinh nguyệt( không phải kinh nguyệt) 
• Chảy máu sau khi đã mãn kinh 
• Kỳ kinh nguyệt kéo dài hơn hoặc ra nhiều hơn bình thường.

2. Dịch âm đạo tiết ra bất thường: Dịch có thể nhiều hơn, có màu lạ( vàng, xanh, nâu sẫm), có lẫn máu và thường có mùi hôi tanh khó chịu 

3. Đau hoặc khó chịu khi quan hệ tình dục: Cảm giác đau (đau cổ tử cung) hoặc chảy máu sau khi giao hợp là dấu hiệu cần được kiểm tra ngay.

2.2. Dấu hiệu ở giai đoạn khi khối u đã tiến triển

Khi khối u phát triển và bắt đầu xâm lấn các cơ quan lân cận, các triệu chứng trở nên nghiêm trọng hơn:

• Đau vùng chậu hoặc đau lưng âm ỉ: Cơn đau có thể xuất hiện thường xuyên hoặc liên tục, báo hiệu sự xâm lấn vào các dây thần kinh hoặc cấu trúc trong vùng chậu.
• Thay đổi thói quen đi tiểu: Gây khó tiểu, tiểu rắt, tiểu ra máu hoặc tiểu nhiều lần do khối u chèn ép bàng quang.
• Phù chân: Khối u có thể chèn ép các mạch máu và bạch huyết, gây sưng (phù) một hoặc cả hai chân.
• Sụt cân không rõ nguyên nhân và mệt mỏi kéo dài.
• Vấn đề đại tiện: Táo bón hoặc đau khi đi đại tiện.
• Thiếu máu: Do mất máu âm ỉ kéo dài.

Gần như 99% các trường hợp mắc ung thư cổ tử cung có liên quan đến việc nhiễm trùng dai dẳng một loại virus: Virus Papilloma ở người (HPV).

1.Virus HPV - Nguyên nhân chính gây ra ung thư cổ tử cung

HPV (Human Papillomavirus) được xem là tác nhân chính dẫn đến ung thư cổ tử cung. Đây là loại virus rất phổ biến, chủ yếu lây qua quan hệ tình dục.

HPV có hơn 100 chủng, nhưng chỉ một nhóm nhỏ thuộc tuýp nguy cơ cao mới liên quan tới ung thư trong đó thường gặp nhất là tuýp 16 và 18.

Phần lớn phụ nữ nhiễm HPV có thể tự đào thải virus nhờ hệ miễn dịch. Tuy nhiên, nếu nhiễm HPV nguy cơ cao dai dẳng trong nhiều năm, nó có thể gây ra những thay đổi bất thường ở tế bào cổ tử cung, dẫn đến tiền ung thư và cuối cùng là UTCTC xâm lấn.

2.Các yếu tố tăng nguy cơ khác 

Mặc dù HPV là nguyên nhân cốt lõi, một số yếu tố khác làm suy yếu khả năng miễn dịch hoặc tạo điều kiện cho HPV tồn tại và phát triển:

• Hút thuốc lá (chủ động và thụ động): Các chất độc trong thuốc lá làm giảm khả năng miễn dịch của cổ tử cung, khiến cơ thể khó loại bỏ HPV hơn.
• Hệ thống miễn dịch suy yếu: Phụ nữ nhiễm HIV/AIDS hoặc đang dùng thuốc ức chế miễn dịch (ví dụ: sau cấy ghép nội tạng) có nguy cơ cao hơn.
• Tiền sử tình dục: Quan hệ tình dục sớm (dưới 18 tuổi), có nhiều bạn tình, hoặc có bạn tình có nhiều bạn tình.
• Sử dụng thuốc tránh thai đường uống kéo dài (trên 5 năm): Mặc dù vẫn còn tranh cãi, một số nghiên cứu cho thấy sự thay đổi nội tiết tố liên quan có thể làm tăng nhẹ nguy cơ.
• Sinh đẻ nhiều lần (trên 3 lần) hoặc sinh con khi còn quá trẻ.

Ung thư cổ tử cung là một trong những loại ung thư có thể phòng ngừa hiệu quả nhất hiện nay. Chiến lược phòng ngừa tốt nhất bao gồm hai trụ cột: Tiêm vắc-xin HPV và Tầm soát định kỳ.

Vắc-xin HPV

Vắc-xin HPV được coi là biện pháp phòng ngừa chủ động và hiệu quả nhất, giúp cơ thể tạo ra kháng thể chống lại các chủng HPV nguy cơ cao (đặc biệt là tuýp 16 và 18) trước khi virus kịp gây bệnh.

• Đối tượng: Vắc-xin được khuyến nghị cho cả nam và nữ, thường bắt đầu từ độ tuổi 9–11 và có thể tiêm đến 26 tuổi (hoặc đến 45 tuổi tùy theo loại vắc-xin và khuyến nghị của Bộ Y tế từng quốc gia).
• Hiệu quả: Vắc-xin có thể phòng ngừa đến hơn 90% các ca mắc ung thư cổ tử cung và các bệnh ung thư khác do HPV gây ra.
• Lưu ý: Vắc-xin hoạt động tốt nhất khi được tiêm trước khi có hoạt động tình dục, nhưng những người đã từng quan hệ tình dục vẫn nên tiêm vì vắc-xin vẫn bảo vệ chống lại các chủng virus chưa từng nhiễm.

Tầm soát ung thư cổ tử cung định kỳ 

Tầm soát giúp phát hiện các thay đổi bất thường của tế bào (tiền ung thư) trước khi chúng kịp phát triển thành ung thư cổ tử cung xâm lấn. Khi được chẩn đoán ở giai đoạn sớm, khả năng điều trị thành công gần như tuyệt đối. Vì vậy, tầm soát định kỳ đóng vai trò then chốt.

Một số phương pháp tầm soát thường được áp dụng gồm:

• Xét nghiệm Pap (Pap test/Phết tế bào cổ tử cung): Tìm kiếm các tế bào bất thường hoặc tiền ung thư trên cổ tử cung.
• Xét nghiệm HPV DNA: Tìm kiếm sự hiện diện của các chủng HPV nguy cơ cao.
• Đồng xét nghiệm (Co-testing): Kết hợp cả Pap test và HPV test (được coi là phương pháp tầm soát hiệu quả nhất cho phụ nữ trên 30 tuổi)

Duy trì lối sống khỏe mạnh 

• Quan hệ tình dục an toàn: Dùng bao cao su giúp hạn chế nguy cơ nhiễm HPV và nhiều bệnh lây qua đường tình dục khác.
• Không hút thuốc lá.
• Chế độ dinh dưỡng khoa học: Bổ sung nhiều rau xanh, trái cây giàu chất chống oxy hóa (vitamin A, C, E) để tăng cường hệ miễn dịch.

Ung thư cổ tử cung hoàn toàn có thể phòng ngừa và phát hiện sớm nếu bạn chủ động bảo vệ bản thân bằng tiêm vắc xin, tầm soát định kỳ và duy trì lối sống lành mạnh. Hiểu đúng - hành động sớm chính là chìa khóa giúp giảm nguy cơ và bảo vệ sức khỏe sinh sản lâu dài.

Theo dõi Medigo để cập nhật thêm nhiều kiến thức sức khỏe hữu ích mỗi ngày