Tin tức - Hoạt chất
Tin tức - Hoạt chất
Dược sĩ tư vấn 24/7
ĐẶT TƯ VẤN
Bán hạ là một trong những loại thảo dược vô cùng quen thuộc được sử dụng rộng rãi trong các bài thuốc y học cổ truyền. Nếu bạn đang quan tâm đến công dụng và cách sử dụng vị thuốc bán hạ thì đừng bỏ qua bài viết sau đây của Medigo nhé.
Bán hạ còn được gọi với nhiều cái tên khác như chưởng diệp bán hạ, cây chóc chuột, lá ha chìa, củ chóc… Loại thảo dược này thuộc họ Ráy (Araceae) và thường được chia thành 2 loại gồm:
Bán hạ Việt Nam thuộc loài cỏ không có thân, cây có phần củ hình cầu đường kính khoảng 2cm. Lá cây có nhiều hình dạng như hình tim, hình mác hay chia thành nhiều thùy, chiều rộng 3,5 – 9cm và chiều dài 4 – 15cm. Hoa bán hạ còn có tên là bông mo, mọc thành từng cụm, phần hoa đực dài từ 5 – 9mm, màu sắc hoa là xanh pha lẫn đỏ tím, hoa cái nằm dưới, hoa đực nằm trên. Quả bán hạ là loại quả mọng dài khoảng 6mm, có hình trứng.
Khác với bán hạ Việt Nam, bán hạ Trung Quốc có thùy xẻ rõ và sâu hơn. Dù có tên gọi là bán hạ Trung Quốc, tuy nhiên một số nguồn cho rằng loại dược liệu này cũng được tìm thấy ở Lào Cai.
Ngoài ra còn có cây chưởng diệp bán hạ (Pinellia pedatisecta Schott) với điểm khác biệt so với những loài bán hạ trên đó là lá cây chia thành 9 thùy với đường khía sâu.
Bán hạ thuộc loài cỏ không có thân, củ hình cầu
Như đã nói ở trên, bán hạ được chia thành 2 nhóm chính là bán hạ bắc và bán hạ nam. Bán hạ bắc còn gọi là bán hạ Trung Quốc, là loài cây bản địa có nguồn gốc từ Trung Quốc. Hiện cây được trồng ở nhiều nơi trên thế giới, bao gồm cả Bắc Mỹ.
Còn bán hạ nam là loài bán hạ của Việt Nam, cây mọc hoang ở nhiều nơi trên khắp cả nước. Đặc biệt là những khu vực ẩm thấp, trong các khu vườn hoặc dưới tán của các loài cây khác.
Cây thuốc bán hạ có bộ phận sử dụng chủ yếu là phần củ. Người ta thường thu hoạch củ bán hạ khi cây đã lụi, tức là vào giai đoạn từ tháng 8 đến tháng 9. Củ được đào lên, loại bỏ hết rễ và rửa sạch. Củ nhỏ được đặt tên là bán hạ, củ to được gọi là nam tinh, thường được dùng tươi thay vì chế biến khô, đặc biệt là khi dùng để đắp lên vết cắn của rắn độc.
Có một số phương pháp chế biến bán hạ như sau:
Phương pháp chế biến cây thuốc bán hạ
Mỗi loại bán hạ nam và bán hạ bắc lại có những thành phần hóa học khác nhau:
Bán hạ có độc, có vị cay và tính ấm, quy kinh phế, tỳ, vị. Loại dược liệu này có tác dụng táo thấp hòa đàm, tiêu bỉ tán kết, giáng nghịch cầm nôn. Do đó, người ta sử dụng bán hạ để điều trị các chứng như vị nhiệt ẩu thổ , ung thư thũng độc, hàn đàm thượng xung gây động phong, đàm hàn ẩm ẩu thổ, thấp đàm…
Củ bán hạ sống có độc tính tuy nhiên một khi đã được chế biến kỹ càng thì mang đến nhiều lợi ích cho sức khỏe. Thành phần gây độc tính của dược liệu không tan trong nước, không bị triệt tiêu bởi nước gừng đơn độc nhưng có thể dùng bạch phàn để triệt tiêu. Ngoài ra, các thành phần có khả năng giảm ho, chống nôn thì dễ hòa tan khi gặp nước ấm. Sau đây là một số công dụng của bán hạ theo y học hiện đại:
Công dụng của bán hạ theo y học cổ truyền và hiện đại
Điều trị mạch huyền, da mặt xanh xao, phong đàm, nấc cụt: Thiên nam tinh sống, hàn thủy mạch nướng và bán hạ sống mỗi loại 40g. Tán bột mịn các vị thuốc trên và trộn với nước, sau đó đem nấu đến khi vị thuốc nổi lên trên thì mang ra giã nát, hoàn thành viên cỡ bằng hạt ngô. Mỗi lần dùng 50 viên, có thể dùng với nước gừng để gia tăng công hiệu.
Điều trị hen suyễn do phong đàm gây buồn nôn, chóng mặt: Chuẩn bị 12g hùng hoàng, 40g bán hạ. Tiếp đó mang đi giã nhuyễn và trộn với nước gừng, vo thành từng viên nhỏ. Dùng 30 viên/lần, uống với nước gừng sẽ giúp gia tăng công hiệu của bài thuốc.
Điều trị ngực đầy, nhiều đờm: Nhuyễn thần sa, bán hạ mỗi vị 40g. Tán nhuyễn các vị thuốc trên và trộn cùng nước gừng, vo thành từng viên nhỏ. Dùng 1 muỗng canh thuốc/lần cùng với nước gừng.
Điều trị ong đốt, bọ cạp cắn: Tán bột mịn bán hạ và hòa với nước rồi thoa trực tiếp lên vết cắn.
Điều trị nhức đầu: 4g đinh hương, 280g bán hạ pha trộn với nước đến khi hỗn hợp đạt được độ nhớt vừa phải. Bọc hỗn hợp trên bằng giấy bạc rồi nướng chín. Tiếp đó trộn hỗn hợp đã nướng chín với nước gừng rồi tạo thành các viên nhỏ bằng cỡ hạt mè. Dùng 25 – 30 viên/lần, uống với trần bì.
Trị chứng nôn ọe, hồi hộp, chán ăn: 120g phục linh, 0,5kg gừng tươi, 0,5kg bán hạ, sắc lấy nước chia thành 3 phần. Uống khi nóng và uống hết trong ngày.
Một số lưu ý khi sử dụng vị thuốc bán hạ
Mặc dù có nhiều công dụng tuyệt vời song bán hạ là loại dược liệu có tồn tại độc tính. Vì vậy quy trình chế biến cần được thực hiện kỹ càng. Mong rằng bài viết trên đây của Medigo đã cung cấp cho bạn kiến thức hữu ích!
Chuyên ngành: Dược sĩ Đại Học
Tôi là Nguyễn Hoàng Nguyên Đan, hiện đang là dược sĩ nhập liệu, quản lý lưu kho sản phẩm và biên soạn nội dung THUỐC tại ứng dụng MEDIGO. Với kiến thức đã học tại Đại học Y Dược TPHCM và hơn 4 năm kinh nghiệm làm việc trong lĩnh vực y dược, tôi mong muốn mang đến cho cộng đồng những kiến thức về thuốc và sức khỏe hữu ích nhất.
88.000 đ
Đã bán 1 hộp
38.160 đ
33.000 đ
30.000 đ - 70.000 đ
Đã bán 7 hộp
35.000 đ - 65.000 đ
Đã bán 24 hộp
50.000 đ - 60.000 đ
Đã bán 61 hộp
25.000 đ - 50.000 đ
Đã bán 30 hộp
38.000 đ
82.000 đ - 112.000 đ
Đã bán 1 hộp
35.000 đ - 60.000 đ
25.000 đ - 50.000 đ
Đã bán 30 hộp