Huyết giác là cây gì? Tác dụng và bài thuốc từ Huyết giác

Huyết giác có tên gọi khác là cây xó nhà, cây trầm dứa, cây cau rừng, cây giáng ông, cây dứa dại, cây giác máu và tên khoa học Dracaena cochinchinensis (Lour.) S.C. Chen, thuộc họ Huyết dụ (Dracaenaceae). Cây Huyết giác mọc hoang ở khắp các vùng núi đá trên cả nước như ở Quảng Ninh, Nam Định, Hà Nam, Hà Tây, Hòa Bình, Nghệ An, Hà Tĩnh.

Đặc điểm sinh thái 

Cây Huyết giác thuộc loại cây nhỡ, thân to khoảng 30cm, cao tới 10m, gốc thân thẳng, thân phân thành nhiều nhánh, một số thân già hóa gỗ có màu đỏ nâu, ở giữa rỗng. Nhánh có thẹo lá to, ngang. Lá có hình lưỡi kiếm, cứng, màu xanh tươi, mọc cách nhau và không có cuống, lá dài từ 25-80cm, rộng từ 3cm đến tầm 6-7cm. Khi lá rụng sẽ để lại trên thân một sẹo. Thường chỉ còn một bó lá tụ tập trên ngọn.

Hoa mọc theo cụm tạo thành chùm dài có thể tới 1m. Hoa nhỏ với đường kính 7-8mm, màu vàng lục nhạt, tụ từng 2-4 hoa gần nhau. 

Quả mọng hình cầu, đường kính khoảng 1cm, khi chín màu đỏ, lúc khô có màu đen, chứa 3 hạt. Hạt hình cầu, đường kính 6-7 cm. Mùa hoa quả sẽ rơi vào tầm tháng 2 đến tháng 5.

Bộ phận dùng

Bộ phận của cây Huyết giác được dùng làm thuốc là phần thân đã hóa gỗ và có màu đỏ ở những cây già. Sau khi thu hái, phần thân này cần được phơi khô để sử dụng.

Thu hái và chế biến

Cây Huyết giác có thể thu hái quanh năm, chỉ cần chặt phần thân của những cây già đã chết về phơi khô để sử dụng.

Phần gỗ có màu đỏ hoặc nâu đỏ trong cây huyết giác già lâu năm hoặc chết mục được đem về để chế biến vị thuốc. Tiến hành bỏ chỗ gỗ mục, rửa sạch và phơi khô hoặc có thể đem thái miếng dài 3 - 5cm, dày 3 - 5mm khi dược liệu còn mềm, ấm.

Thành phần hoá học

Chưa có nhiều nghiên cứu chuyên sâu về thành phần hóa học của dược liệu này. Nghiên cứu sơ bộ của Đặng Thị Mai An vào năm 1961 mới chỉ đưa ra kết luận trong huyết giác có chất màu đỏ tan trong cồn, axeton, axit, không tan trong ete, clorofom và benzen mà không thấy antoxian, không thấy carmin và chất nhựa.

Phần nhựa trong gỗ Huyết giác gồm hỗn hợp C6H5-CO-CH2-CO-OC8H9O và dracoresinotanol chiếm 57-82%, dracoalben khoảng 2,5%, dracoresen 14%, nhựa không tan 3%, phlobaphen 0,03%, tro 8,3%, tạp thực vật 10,4%.

Theo y học cổ truyền: Huyết giác có công dụng trị chấn thương tụ máu, sưng bầm, bế kinh, tê môi, mụt nhọt, đau nhức xương khớp.

Theo y học hiện đại: Dược liệu này có tác dụng 

• Chống đông máu: do dịch chiết Huyết giác có khả năng ức chế kết tập tiểu cầu do ADP gây nên, từ đó phòng ngừa sự hình thành huyết khối thực nghiệm.
• Kháng khuẩn: nhờ tác dụng ức chế sự phát triển của Staphylococcus aureus và một số loại nấm gây bệnh.
• Ngoài ra còn có các tác dụng khác như nâng cao tỷ lệ súc vật sống sót trong điều kiện thiếu oxy, giảm áp suất (thí nghiệm trên chuột nhắt trắng), giảm hàm lượng glycogen trong gan và tăng lượng IgG và IgA trong máu (thí nghiệm trên thỏ).

Trị đau nhức, vết thương tụ máu, sưng bầm: Huyết giác, quế chi, thiên niên kiện, đại hồi, địa liên mỗi vị 20g, đem đi tán nhỏ với gỗ vang rồi ngâm cùng 500ml rượu 30 độ trong 1 tuần. Sau đó đem vắt lấy nước xoa bóp vào vết thương

Trị đau tức ngực, nhói tim, đau vai, trật sống lưng: Huyết giác, đương quy, ngưu tất, mạch môn, sinh địa mỗi vị 12g, tất cả đem đi sắc lấy nước uống.

Trị chảy máu do vết thương hở: Đem tán Huyết giác thành bột, cùng với nhựa của cây đem bôi trực tiếp lên vết thương để cầm máu

Chữa chảy máu cam: Chuẩn bị 1 lượng bằng nhau nhựa cây Huyết giác và bạc hà, đem tán thành bột rồi thổi vào mũi để cầm chảy máu cam.

Giảm đau do bong gân: Huyết giác, quế chi, đại hồi, địa liền, thiên niên kiện, mỗi vị chuẩn bị khoảng 20g, đem tất cả tán nhỏ rồi ngâm với 500ml rượu trong 1 tuần. Dùng để xoa bóp vùng bị bong gân mỗi ngày 3 lần.

Làm thuốc bổ máu: chuẩn bị Huyết giác, hoài sơn, hà thủ ô, quả tơ hồng, đỗ đen sao chảy, vừng đen tất cả mỗi vị 100g, ngải cứu 20g và gạo nếp rang. Đe đi tán bột tất cả rồi trộn với mật ong, vo thành từng viên, mỗi ngày dùng uống 10-20g.

• Phụ nữ không được sử dụng Huyết giác
• Cây Huyết giác dễ nhầm lẫn với cây dứa dại nên trước khi mang về sử dụng bạn cần tìm hiểu kỹ tránh nhầm lẫn và gây ra các tác dụng không mong muốn.

Trên đây là thông tin về cây Huyết giác và công dụng, các bài thuốc phổ biến từ vị thuốc này. Tuy có thể dễ dàng tìm thấy cây mọc hoang và các bài thuốc cũng rất dễ áp dụng nhưng tốt nhất bạn vẫn nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng Huyết giác để chữa bệnh.