Cách sơ cứu khi bị kiến ba khoang cắn: Hướng dẫn chi tiết nhất

1.Tìm hiểu sơ về kiến ba khoang  

Kiến ba khoang có tên khoa học là Paederus fuscipes, là một loại côn trùng thuộc họ Cánh cứng, nổi bật với hình dáng thon dài như hạt thóc, khoảng 1-1,2 cm, có màu đen và đỏ ( hoặc vàng cam) xen kẽ tạo thành các khoang rõ rệt. 

Chúng thường sinh sống ở các khu vực ẩm ướt như ruộng lúa, vườn cây, bãi cỏ mục và bị thu hút bởi ánh sáng đèn điện vào ban đêm, do đó cũng rất dễ bay vào nhà dân, đặc biệt là vào đầu mùa mưa. 

2.Kiến ba khoang nguy hiểm như thế nào 

Điểm nguy hiểm của kiến ba khoang không phải là vết cắn mà là chất độc cực mạnh tên là Pederin chứa trong dịch cơ thể chúng. Theo thông tin các nhà nghiên cứu da liễu đăng trên Indian Journal of Dermatology và PubMed Central, chất độc này được mô tả là có khả năng ức chế quá trình phân chia tế bào biểu bì, gây hoại tử và phồng rộp tương tự bỏng hóa chất nhẹ. Chất độc này tiếp xúc trực tiếp với da khi kiến bị chà xát hoặc đập chết trên da người. Các triệu chứng như thường sẽ xuất hiện sau khoảng 12-36 giờ từ khi da tiếp xúc với độc tố.

Rất nhiều người nhầm lẫn vết thương cho kiến ba khoang gây ra với bệnh zona thần kinh. Đó là bởi vì khi vô tình đập hoặc chà xát kiến ba khoang trên da, độc tố pederin sẽ lan ra theo hướng di chuyển của tay, tạo thành vết thương dài hoặc hình chữ Y ,khiến chúng ta dễ nhầm nó với dải mụn nước đặc trưng của bệnh zona vốn cũng mọc theo đường dài trên da. 

Khi được điều trị đúng cách, các tổn thương da thường sẽ hồi phục trong khoảng thời gian 1 tuần. Tuy nhiên, nếu xử lý muộn, vết viêm có thể để lại sẹo đỏ kéo dài hàng tháng. Đặc biệt, nếu độc tố dính vào mắt, người bệnh có thể bị viêm kết mạc, sưng quanh mắt hoặc thậm chí là mù tạm thời.

>>> Bạn có thể đọc thêm: Kiến ba khoang cắn: Cách nhận biết, xử trí và phòng tránh hiệu quả

Thời điểm vàng để xử lý khi phát hiện da tiếp xúc với kiến ba khoang là trong vài phút dầu. Hành động nhanh chóng và chính xác sẽ quyết định mức độ nặng nhẹ của vết thương. Nếu được chăm sóc đúng cách, vết thương thường chỉ gây đỏ da và ngứa nhẹ và kéo dài trong vài ngày.

1. Loại bỏ kiến và độc tố

• Không đập, không chà xát: Tuyệt đối không dùng tay đập hay chà xát con kiến. Việc làm này sẽ khiến kiến tiết ra lượng lớn chất độc pederin. 
• Loại bỏ chúng khỏi bề mặt da một cách nhẹ nhàng: Nếu thấy kiến còn trên da, hãy thổi nhẹ để chúng bay đi, hoặc có thể dùng mảnh giấy, mảnh vải để gạt nhẹ kiến ra khỏi người 
• Rửa sạch ngay lập tức: Đây là bước quan trọng nhất trong cách sơ cứu khi bị kiến ba khoang cắn. Hãy rửa kỹ vùng da tiếp xúc dưới vòi nước sạch đang chảy, tốt nhất là nước mát, đồng thời dùng xà phòng nhẹ để loại bỏ hoàn toàn độc tố còn sót lại trên bề mặt da. Thời gian rửa nên kéo dài ít nhất từ 5 đến 10 phút để đảm bảo hiệu quả làm sạch. Trong trường hợp không có xà phòng, bạn có thể thay thế bằng nước muối sinh lý (NaCl 0,9%), đây cũng là lựa chọn an toàn và giúp làm dịu vùng da bị tổn thương.

2. Tránh gãi và tiếp xúc 

Sau khi rửa sạch, bạn có thể cảm thấy ngứa hoặc rát. Tuyệt đối không được gãi hay chà xát mạnh vào vùng da bị tổn thương. Việc này sẽ làm độc tố dính ở tay lây lan sang các vùng da lành khác hoặc lây từ vùng da này sang mắt, bộ phận sinh dục, khiến vết thương lan rộng và trầm trọng hơn.

Sau khi đã loại bỏ độc tố ban đầu, bạn có thể áp dụng một số biện pháp hỗ trợ tại nhà để giảm triệu chứng khó chịu và hỗ trợ da phục hồi. 

1.Làm dịu da và giảm kích ứng

Khi đã tiếp xúc với độc tố từ kiến ba khoang, việc làm dịu da kịp thời đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc hạn chế tổn thương lan rộng 

• Chườm lạnh (nếu cần): Dùng túi chườm lạnh hoặc khăn lạnh đắp nhẹ nhàng lên vùng da bị tổn thương để giảm cảm giác nóng rát và sưng tấy ban đầu.
• Sử dụng dung dịch sát khuẩn nhẹ: Có thể thoa nhẹ các dung dịch có tính sát khuẩn nhẹ để giảm nguy cơ bội nhiễm vi khuẩn.

Lưu ý: Tránh tự ý sử dụng các loại kem có chứa corticosteroid hoặc kháng sinh mạnh khi chưa có chỉ định của bác sĩ.

2.Theo dõi và hạn chế hoạt động 

• Quan sát vết thương: Thường xuyên kiểm tra vùng da tổn thương. Tổn thương do kiến ba khoang thường tiến triển trong 12 – 36 giờ sau tiếp xúc, biểu hiện là mẩn đỏ, sưng, sau đó là những nốt phỏng (mụn nước) chứa dịch vàng nhạt.
• Nghỉ ngơi: Hạn chế hoạt động thể chất ra mồ hôi hoặc các hoạt động có thể gây ma sát, làm vỡ các nốt phỏng nước. Vết thương bị vỡ sẽ dễ nhiễm trùng và để lại sẹo thâm.

1.Kiểm soát ánh sáng( yếu tố thu hút chính của kiến ba khoang) 

• Tắt đèn không cần thiết: Vào buổi tối, đặc biệt là khoảng từ 6 giờ tối đến 10 giờ đêm (thời điểm kiến ba khoang hoạt động mạnh), hãy tắt bớt các đèn có ánh sáng mạnh (như đèn neon, đèn huỳnh quang trắng) ở ban công, hành lang hoặc gần cửa sổ.
• Sử dụng ánh sáng vàng: Nên thay thế đèn trắng bằng đèn có ánh sáng vàng dịu (có bước sóng thấp hơn) vì kiến ba khoang ít bị thu hút bởi ánh sáng vàng.

Kéo rèm cửa: Vào buổi tối, luôn đóng kín cửa ra vào và cửa sổ, đồng thời kéo rèm lại để ngăn ánh sáng từ bên trong lọt ra ngoài, thu hút kiến

2. Ngăn chặn lối kiến ba khoang có thể vào nhà 

• Lắp lưới chống côn trùng: Đây là biện pháp hiệu quả nhất. Hãy lắp lưới chống muỗi/côn trùng cho tất cả các cửa sổ và lỗ thông gió.
• Kiểm tra và bịt kín các khe hở: Bịt kín các khe hở dưới cửa ra vào, khe nứt trên tường hoặc các vị trí nối ống nước có thể tạo lối vào cho kiến.
• Sử dụng băng keo hai mặt: Dán một lớp băng keo hai mặt trong suốt xung quanh khung cửa sổ hoặc mép cửa ra vào để ngăn kiến bò vào.

3. Vệ sinh môi trường xung quanh 

• Phát quang bụi rậm: Kiến ba khoang thường ẩn náu trong các bãi cỏ, ruộng lúa hoặc bụi rậm. Chính vì vậy, việc dọn dẹp và phát quang bụi rậm quanh nhà, loại bỏ cỏ dại và rác thải là biện pháp phòng ngừa hiệu quả 
• Lau dọn bề mặt: Việc thường xuyên lau chùi bề mặt như sàn nhà, tủ hay bàn ghế bằng xà phòng hoặc các chất tẩy rửa nhẹ không chỉ giúp giữ vệ sinh mà còn loại bỏ các côn trùng nhỏ là nguồn thức ăn của kiến ba khoang và các chất tiết độc còn sót lại.

4. Phòng tránh khi ngủ và sinh hoạt 

• Ngủ màn/mùng: Đây là biện pháp bắt buộc, đặc biệt là trong mùa kiến ba khoang hoạt động mạnh. Đảm bảo màn không có lỗ rách và được chèn kỹ dưới nệm.
• Kiểm tra đồ dùng: Giũ mạnh quần áo, khăn mặt, chăn màn trước khi sử dụng, nhất là đồ được phơi hoặc để gần cửa sổ, ngoài ban công. Kiến ba khoang thường bám vào quần áo.
• Không nên nằm dưới sàn nhà: Tránh nằm, ngủ trực tiếp dưới sàn nhà hoặc bật đèn sáng khi ngủ.

1.Những thứ tuyệt đối không nên tự ý bôi 

Việc tự ý bôi các chất không phù hợp có thể làm tổn thương nặng hơn, gây nhiễm trùng và để lại sẹo vĩnh viễn: 

• Không nên bôi kem đánh răng: Có tính kiềm và các chất phụ gia, dễ gây kích ứng thêm, không có tác dụng trung hòa độc tố
• Không bôi nước cốt chanh, giấm: Tính axit mạnh có thể làm bỏng da và tổn thương sâu hơn.
• Không tự ý bôi thuốc kháng virus( như Acyclovir): Đây là thuốc dùng cho bệnh Zona (gây ra bởi virus), không phải viêm da do kiến ba khoang. Việc bôi nhầm thuốc này có thể làm tình trạng da tồi tệ hơn.
• Không đắp các loại lá cây, đậu xanh: Có thể mang theo vi khuẩn, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng và gây khó khăn cho việc điều trị của bác sĩ.

2. Khi nào cần phải đến bệnh viện gặp bác sĩ ? 

Bạn cần gặp bác sĩ ngay khi bị kiến ba khoang cắn (tiếp xúc) nếu xuất hiện các dấu hiệu sau:

• Tổn thương nặng và lan rộng: Vết thương nổi bọng nước lớn, lan rộng nhanh chóng, hoặc xuất hiện ở vùng nhạy cảm như mắt, mặt, cổ, hoặc bộ phận sinh dục.
• Dấu hiệu nhiễm trùng: Vết thương chảy mủ, sưng tấy, đau rát dữ dội, hoặc có mùi lạ.
• Triệu chứng toàn thân: Cơ thể bị sốt, đau đầu, buồn nôn, hoặc nổi hạch lân cận.
• Không thuyên giảm: Vết thương không có dấu hiệu lành hoặc xấu đi sau 3 ngày tự chăm sóc tại nhà.

Trong trường hợp gặp biến chứng nghiêm trọng vào ban đêm hoặc chưa thể đến bệnh viện ngay, hãy liên hệ ngay với đội ngũ bác sĩ của Medigo, những chuyên gia y tế giàu kinh nghiệm, luôn sẵn sàng tư vấn 24/7 và hỗ trợ bạn kịp thời trước khi bạn có thể đến cơ sở y tế gần nhất chữa trị và thăm khám 

>>> Tải ngay ứng dụng MEDIGO [tại đây]