Dịch cúm gia cầm có lây sang người không? 5 điều cần biết ngay

Dịch cúm gia cầm là bệnh truyền nhiễm do virus cúm A gây ra, chủ yếu xuất hiện ở các loài gia cầm như gà, vịt, ngan, chim nuôi và một số loài chim hoang dã. Virus cúm gia cầm có khả năng lây lan mạnh trong đàn, gây thiệt hại lớn về kinh tế cho các trang trại và hộ chăn nuôi. Tùy từng chủng virus mà mức độ nguy hiểm có thể khác nhau, từ nhẹ đến biến chứng nặng dẫn đến suy yếu và chết nhanh.

Một số biểu hiện khiến gia cầm có thể nghi ngờ mắc cúm:

• Sốt, bỏ ăn, giảm vận động
• Xù lông, mệt mỏi
• Chảy dịch mũi, ho, khó thở
• Xuất huyết dưới da hoặc tím tái mào, chân
• Tỷ lệ chết tăng bất thường trong đàn

Virus cúm gia cầm có nhiều chủng khác nhau, trong đó một số chủng độc lực cao có khả năng lây sang người trong điều kiện đặc biệt. Vì vậy, hiểu về các chủng virus là yếu tố quan trọng để phòng bệnh hiệu quả.

Virus cúm gia cầm (AIV) được phân loại dựa trên protein bề mặt HA và NA, tạo nên các chủng như H5N1, H5N6, H7N9... Mỗi chủng có mức độ nguy hiểm và khả năng lây truyền khác nhau.

Dưới đây là các nhóm virus cúm gia cầm thường gặp:

Chủng dịch cúm gia cầm độc lực cao (HPAI – Highly Pathogenic Avian Influenza)

• Gây bệnh nặng ở gia cầm, tỉ lệ chết cao.
• Các chủng như H5N1, H5N6 từng gây nhiều đợt bùng phát tại châu Á.
• Lây lan nhanh ở trang trại đông đúc và môi trường ẩm thấp.

Chủng dịch cúm gia cầm độc lực thấp (LPAI – Low Pathogenic Avian Influenza)

• Gây triệu chứng nhẹ, đôi khi không rõ ràng.
• Gia cầm mắc bệnh có thể trở thành nguồn lan truyền âm thầm.
  Một số chủng LPAI có thể biến đổi thành HPAI nếu lưu hành lâu trong đàn.

Các chủng có khả năng lây sang người trong điều kiện hạn chế

• Một số chủng như H5N1, H7N9 từng được ghi nhận có khả năng lây sang người khi tiếp xúc gần.
• Khả năng lây còn phụ thuộc điều kiện môi trường, mức độ tiếp xúc và tình trạng sức khỏe của người.

Việc phân loại chủng virus giúp người chăn nuôi xây dựng biện pháp giám sát, kiểm dịch và phòng ngừa hiệu quả hơn.

Các triệu chứng thường xuất hiện đột ngột và tiến triển nhanh. Một số dấu hiệu phổ biến:

• Bỏ ăn, uống ít, giảm phản xạ, lờ đờ
• Sốt cao, xù lông, co giật nhẹ
• Chảy nước mũi, khò khè, khó thở
• Tím tái mào, tích, da chân
• Tiêu chảy màu xanh hoặc trắng
• Giảm đẻ trứng, trứng méo hoặc vỏ mềm
• Tỷ lệ chết tăng nhanh trong đàn chỉ sau 24–48 giờ

Những dấu hiệu trên có thể khác nhau tùy chủng virus, nhưng đều cần được xử lý sớm để tránh lây lan diện rộng.

Phòng tránh là yếu tố quan trọng nhất, vì virus cúm gia cầm có khả năng lây lan nhanh và chưa có phương pháp điều trị đặc hiệu cho gia cầm mắc bệnh.

Một số biện pháp phòng ngừa hiệu quả:

• Tăng cường an toàn sinh học chuồng trại
  • Thiết lập khu vực nuôi khép kín, hạn chế người ra vào.
  • Khử trùng quần áo, dụng cụ và phương tiện trước khi tiếp xúc đàn.
• Khử trùng định kỳ
  • Dùng thuốc sát trùng chuồng trại hằng ngày hoặc theo lịch.
  • Xử lý nguồn nước và nơi ở để hạn chế mầm bệnh tồn tại.
• Tiêm phòng vaccine cúm gia cầm cho đàn gia cầm
  • Chọn vaccine phù hợp từng chủng đang lưu hành tại địa phương.
  • Tuân thủ lịch tiêm và theo dõi sức khỏe sau tiêm.
• Kiểm soát nguồn giống và chim hoang
  • Chỉ nhập giống có kiểm dịch rõ ràng.
  • Ngăn chim hoang và thủy cầm ngoài tự nhiên tiếp xúc đàn nuôi.
• Quản lý thức ăn – nước uống sạch
  • Sử dụng nguồn thức ăn an toàn, không nhiễm bẩn.
  • Không dùng nước ao hồ chưa xử lý.
• Giám sát sức khỏe đàn thường xuyên
  • Khi phát hiện nghi ngờ, báo ngay cơ quan thú y địa phương.
  • Tuyệt đối không tự ý bán chạy gia cầm bệnh.

Áp dụng đồng bộ các biện pháp này giúp giảm đáng kể khả năng virus xâm nhập và lây lan.

Cúm gia cầm gây thiệt hại lớn cho ngành chăn nuôi, nhưng mức độ ảnh hưởng đến sức khỏe con người lại tùy thuộc từng chủng virus và mức độ tiếp xúc.

Một số ảnh hưởng chính:

• Không phải chủng nào cũng lây sang người
  Một số chủng độc lực cao như H5N1 được ghi nhận có thể lây sang người trong điều kiện đặc biệt khi tiếp xúc gần với gia cầm bệnh. Tuy nhiên, nhiều chủng khác không gây ảnh hưởng trực tiếp đến con người.
• Thịt gia cầm an toàn khi được xử lý và nấu chín kỹ
  Virus cúm gia cầm bị tiêu diệt ở nhiệt độ cao, nên thực phẩm được chế biến đúng cách vẫn đảm bảo an toàn.
  
   
• Ảnh hưởng gián tiếp đến kinh tế – thị trường thực phẩm
  Khi dịch bùng phát, việc tiêu hủy gia cầm và hạn chế vận chuyển làm thiếu hụt nguồn cung, khiến giá cả biến động.
• Tăng rủi ro ô nhiễm môi trường nếu xử lý gia cầm bệnh không đúng quy định
  Điều này có thể ảnh hưởng sức khỏe cộng đồng qua mùi hôi, nước thải và các mầm bệnh thứ phát khác.

Nhìn chung, dịch cúm gia cầm ảnh hưởng chủ yếu đến chăn nuôi, còn tác động đến con người phụ thuộc vào chủng virus và điều kiện tiếp xúc.