Đục thủy tinh thể: Khi nào cần phẫu thuật?

1.1. Hiểu đúng đục thủy tinh thể là gì 

Thủy tinh thể là một thấu kính trong suốt nằm phía sau mống mắt, có chức năng tập trung ánh sáng vào võng mạc. Khi bạn bị đục thủy tinh thể, thấu kính này dần trở nên mờ đục do sự biến đổi cấu trúc protein, làm thị lực suy giảm. Quá trình này thường diễn ra từ từ và không gây đau đớn.

1.2. Phân loại các dạng đục thủy tinh thể thường gặp 

Bệnh được phân loại dựa trên vị trí đục:

• Đục nhân (Nuclear Cataract): Đục ở trung tâm (nhân) của thủy tinh thể. Thường gặp nhất trong đục thủy tinh thể ở người già.
• Đục vỏ (Cortical Cataract): Đục bắt đầu từ rìa và tiến dần vào trung tâm.

Đục dưới bao sau (Posterior Subcapsular Cataract): Đục hình thành ở mặt sau của bao thủy tinh thể. Thường tiến triển nhanh hơn và ảnh hưởng đến thị lực khi đọc sách

>>> Có thể bạn quan tâm: Top 8 thuốc bổ mắt của Nhật Bản tốt nhất 2023

2.1. Các triệu chứng lâm sàng thường gặp 

2.1.1. Tầm nhìn mờ đục, giảm thị lực

Đây là dấu hiệu điển hình và sớm gặp nhất của đục thủy tinh thể. Người bệnh mô tả cảm giác nhìn như “qua lớp sương mù”, “kính bị mờ”, hay “khói phủ trước mắt”. Khi thủy tinh thể mất độ trong suốt, ánh sáng không thể đi qua trọn vẹn, khiến hình ảnh bị giảm độ nét và độ tương phản. Tình trạng này tiến triển chậm nhưng liên tục, khiến người bệnh khó thực hiện các hoạt động thường ngày như đọc báo, xem tivi hay lái xe. Đây là lý do triệu chứng này được xem là biểu hiện quan trọng nhất để nghi ngờ đục thủy tinh thể.

2.1.2. Nhạy cảm với ánh sáng chói 

Đục thủy tinh thể khiến mắt đặc biệt khó chịu khi tiếp xúc với ánh sáng mạnh như nắng gắt, đèn pha ô tô hoặc ánh sáng LED cường độ cao. Người bệnh dễ bị lóa mắt, chói sáng và phải nheo mắt liên tục để nhìn rõ hơn. Tình trạng này xảy ra khi các vùng đục trong thủy tinh thể làm tán xạ ánh sáng đi vào mắt, gây rối loạn trường nhìn. Với một số người, tính nhạy sáng tăng lên theo thời gian, ảnh hưởng đáng kể đến sinh hoạt, đặc biệt là khi ra ngoài trời.

2.1.3. Nhìn thấy quầng sáng xung quanh nguồn sáng 

Khi đục thủy tinh thể tiến triển, người bệnh thường nhìn thấy các quầng sáng hoặc vòng sáng bao quanh các nguồn sáng, nhất là vào ban đêm. Hiện tượng này xuất phát từ việc ánh sáng bị bẻ cong bất thường qua các vùng đục trong thủy tinh thể. Đây là triệu chứng dễ nhận biết khi lái xe buổi tối, khiến người bệnh cảm thấy thiếu an toàn. Nhìn quầng sáng là một trong những lý do khiến người bệnh tìm đến bác sĩ để kiểm tra và điều trị sớm.

>>> Có thể bạn quan tâm sản phẩm: Thuốc nhỏ mắt Nevanac chai 5ml 

2.1.4. Thị lực ban đêm kém 

Đây là một vấn đề mà nhiều người bệnh đục thủy tinh thể gặp phải ngay cả khi thị lực ban ngày còn tương đối tốt. Khi môi trường thiếu sáng, mắt cần thủy tinh thể trong suốt để thu nhận tối đa ánh sáng, nhưng khi thủy tinh thể bị mờ, ánh sáng vào mắt giảm mạnh. Người bệnh khó nhìn rõ khi đi lại buổi tối, dễ vấp ngã, và khả năng lái xe ban đêm giảm nghiêm trọng. Đây cũng là một trong những yếu tố làm tăng nguy cơ tai nạn ở người cao tuổi.

2.1.5. Nhìn đôi hoặc nhìn một thành hai (Song thị)

Song thị một mắt là triệu chứng ít gặp nhưng có giá trị gợi ý đục thủy tinh thể. Khi ánh sáng đi qua các khu vực đục không đồng nhất, hình ảnh có thể bị phân tách, khiến người bệnh nhìn thấy hai hình chồng lên nhau. Triệu chứng này thường xuất hiện ở giai đoạn sớm và có thể biến mất khi đục thủy tinh thể nặng hơn. Nếu người bệnh chỉ bị nhìn đôi khi mở một mắt, đây là dấu hiệu nên đến khám mắt chuyên khoa để xác định nguyên nhân chính xác.

2.1.6. Thay đổi độ kính thường xuyên

Đục thủy tinh thể có thể làm thay đổi chiết suất của thủy tinh thể, dẫn đến thay đổi độ cận, viễn hoặc loạn thị. Người bệnh nhận thấy phải thay kính mới liên tục trong thời gian ngắn, nhưng thị lực vẫn không cải thiện như mong muốn. Đây là dấu hiệu cảnh báo hệ thống thị giác đang thay đổi bất thường và không chỉ đơn thuần do tật khúc xạ. Khi độ kính tăng nhanh mà không rõ lý do, bác sĩ thường khuyến cáo kiểm tra thủy tinh thể để phát hiện đục sớm.

2.2. Hiện tượng “cận thị giả” - dấu hiệu sớm của bệnh đục thủy tinh thể ở người già 

“Cận thị giả” (Myopic Shift) là một trong những biểu hiện sớm nhưng thường bị bỏ qua của bệnh đục thủy tinh thể ở người lớn tuổi. Đây là tình trạng thị lực nhìn gần đột ngột cải thiện, trong khi khả năng nhìn xa lại suy giảm dần, khiến người bệnh lầm tưởng rằng mắt mình “tốt lên” mà không cần kính lão.

Về mặt cơ chế, khi thủy tinh thể bắt đầu phù nề và tăng độ dày, cấu trúc protein trong thấu kính trở nên rối loạn và mất trong suốt. Sự thay đổi này làm tăng chiết suất của thủy tinh thể, khiến mắt có xu hướng hội tụ ánh sáng trước võng mạc giống như bị cận thị, dẫn đến cảm giác “nhìn gần rõ hơn bình thường”. Đây là hiện tượng điển hình trong giai đoạn đầu của đục thủy tinh thể nhân (nuclear cataract).

Người bệnh thường gặp các biểu hiện kèm theo như:

• Cần tăng độ kính liên tục trong thời gian ngắn.
• Nhìn xa mờ dần, nhất là khi lái xe hoặc quan sát vật ở khoảng cách trên 2–3 mét.
• Dễ mỏi mắt khi đọc sách lâu.
• Khó thích nghi khi chuyển môi trường sáng-tối.

Mặc dù không gây đau, hiện tượng này là dấu hiệu cảnh báo quan trọng cho thấy thủy tinh thể đang bắt đầu mờ và tiến triển âm thầm. Việc thăm khám sớm với bác sĩ nhãn khoa giúp xác định mức độ đục và xây dựng kế hoạch theo dõi hoặc can thiệp kịp thời, tránh để bệnh tiến triển đến mức ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh hoạt hằng ngày.

>>> Bạn có thể quan tâm: Viên uống bổ mắt Wit hộp 1 lọ 15 viên

Mặc dù tuổi tác là nguyên nhân chính, có nhiều yếu tố khác góp phần đẩy nhanh quá trình hình thành đục thủy tinh thể.

3.1. Nguyên nhân chính: lão hóa tự nhiên 

Theo thời gian, các protein trong thủy tinh thể bắt đầu bị phá vỡ và tích tụ lại, khiến thấu kính mất đi độ trong suốt và độ đàn hồi. Đây là lý do tại sao đục thủy tinh thể ở người già là phổ biến nhất.

3.2. Các yếu tố nguy cơ khác 

• Bệnh lý chuyển hóa: Bệnh tiểu đường (là yếu tố nguy cơ hàng đầu, khiến đục thủy tinh thể xuất hiện sớm và tiến triển nhanh hơn).
• Tiếp xúc tia cực tím (UV): Phơi nắng mà không đeo kính bảo vệ mắt trong thời gian dài
• Chấn thương mắt: Tổn thương do va đập hoặc phẫu thuật mắt trước đó.
• Sử dụng thuốc Corticosteroid: Dùng thuốc Corticosteroid (uống hoặc nhỏ mắt) trong thời gian dài.
• Hút thuốc lá và uống rượu bia quá mức: Góp phần tạo ra các gốc tự do làm tổn hại tế bào mắt.

4.1. Phương pháp phẫu thuật đục thủy tinh thể

Trong số các kỹ thuật điều trị hiện nay, Phacoemulsification (Phaco) được xem là tiêu chuẩn vàng nhờ độ an toàn và hiệu quả cao. Phương pháp này sử dụng sóng siêu âm để nhũ hóa thủy tinh thể bị đục thành những mảnh nhỏ, sau đó hút ra ngoài qua vết mổ siêu nhỏ chỉ 2-3 mm. Cuối cùng, bác sĩ đặt vào mắt một thấu kính nội nhãn (IOL) nhân tạo trong suốt để thay thế cho thủy tinh thể cũ, khôi phục khả năng hội tụ ánh sáng. Với thời gian thực hiện chỉ 15-30 phút, không cần khâu và ít đau, bệnh nhân có thể hồi phục thị lực nhanh chóng với tỷ lệ thành công vượt trên 98%.

Sau phẫu thuật, người bệnh có thể lựa chọn nhiều loại IOL tùy theo nhu cầu thị lực. IOL đơn tiêu (Monofocal) giúp nhìn rõ ở một khoảng cách cố định, phù hợp người quen dùng kính lão khi đọc. Trong khi đó, IOL đa tiêu (Multifocal/Trifocal) mang đến tầm nhìn rõ ở nhiều khoảng cách-xa, trung gian và gần-giúp giảm tối đa sự phụ thuộc vào kính, đặc biệt phù hợp người có nhu cầu làm việc linh hoạt hoặc mong muốn thị lực tối ưu trong sinh hoạt hằng ngày.

Hãy nhớ rằng, sức khỏe đôi mắt là vô giá. Nếu bạn hoặc người thân có bất kỳ dấu hiệu đục thủy tinh thể nào, hãy liên hệ ngay với cơ sở nhãn khoa uy tín để được thăm khám và tư vấn chuyên sâu. Đừng để tầm nhìn mờ đục cản trở chất lượng cuộc sống

>>> Theo dõi Medigo ngay để cập nhật thêm nhiều thông tin bổ ích