Cà gai leo: “Người bạn” thầm lặng của gan

Cà gai leo (còn gọi là cà gai dây, cà lù, cà quánh) là một cây thuốc dân gian được dùng nhiều trong y học cổ truyền Việt Nam. Từ lâu, người dân dùng cà gai leo để hỗ trợ điều trị các bệnh gan, giải độc, giảm đau nhức và nhiều rối loạn khác. Theo các tài liệu y học dân gian, cà gai leo có vị hơi the, tính ấm và hơi có độc nếu dùng quá liều. 

Cà gai leo thuộc chi Solanum trong họ Cà (Solanaceae). 

Các nghiên cứu gần đây đã khảo sát các hoạt chất như glycoalcaloid, flavonoid, saponin… có trong cà gai leo và đánh giá tác dụng dược lý như chống viêm, chống oxy hóa, bảo vệ gan, ức chế tế bào ung thư… 

>>> Có thể bạn quan tâm Hỗ trợ các bệnh về gan, giải độc gan, giảm men gan trà cà gai leo Kami tea chính hãng tại Medigo

Dưới đây là các đặc điểm hình thái và hóa sinh nổi bật của cà gai leo:

1. Hình thái

Cây thân leo, có gai rải rác, chiều dài thường từ 60-100 cm hoặc hơn. 

Hoa mọc ở nách lá, có thể là hoa trắng hoặc tím nhạt. 

Quả lúc chưa chín có màu xanh, khi chín chuyển sang đỏ (hoặc đỏ tươi). 

Lá, thân, rễ đều được dùng làm thuốc sau khi sơ chế (rửa sạch, phơi hoặc sấy khô). 

2. Thành phần hóa học và hoạt chất

Cà gai leo chứa nhiều glycoalcaloid, một trong những nhóm hoạt chất quan trọng trong tác dụng lên gan và điều hòa miễn dịch. 

Ngoài ra còn chứa các hợp chất flavonoid, saponin, và các chất chống oxy hóa khác. 

Các hoạt chất này được cho là góp phần vào tác dụng chống viêm, bảo vệ tế bào gan, ức chế oxy hóa và hỗ trợ miễn dịch. 

>>> Tham khảo thêm Viên uống giải độc gan Cà gai leo Tuệ Linh FREESHIP tại Medigo

Cà gai leo là loài dược liệu phổ biến ở Việt Nam, thường mọc hoang hoặc được trồng tại nhiều địa phương. Các tài liệu trong nước ghi nhận nó được thu hái quanh năm. 

Nó cũng có mặt ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới thuộc châu Á và các nơi có khí hậu ấm ẩm, vì chi Solanum có nhiều loài có khả năng thích nghi đa dạng. 

Trong nghiên cứu quốc tế, các loài Solanum với tác dụng dược liệu được khảo sát ở nhiều quốc gia nhiệt đới, cho thấy có sự đa dạng về loài và ứng dụng trong y học truyền thống các khu vực khác nhau. 

Dưới đây là các công dụng được ghi nhận trong y học cổ truyền lẫn nghiên cứu hiện đại:

1. Hỗ trợ điều trị viêm gan virus, đặc biệt viêm gan B

Cà gai leo được xem là một trong những vị thuốc nổi bật hỗ trợ điều trị viêm gan B. Các nghiên cứu lâm sàng cho thấy sau 2–3 tháng sử dụng cà gai leo, các triệu chứng như vàng da, mệt mỏi, chán ăn được cải thiện, men gan giảm và tải lượng virus HBV giảm. 

>>> Xem thêm Hỗ trợ các bệnh về gan, giải độc gan, giảm men gan trà Cà Gai Leo Kami tea FREESHIP tại Medigo

2. Hỗ trợ ngăn ngừa, làm chậm xơ gan tiến triển

Các nghiên cứu thực nghiệm cho thấy chiết xuất từ cà gai leo có thể ức chế quá trình xơ hóa gan, giảm mức độ xơ trong giai đoạn đầu, làm chậm tiến triển xơ gan. 

3. Giải độc gan, hạ men gan

Cà gai leo có tác dụng bảo vệ tế bào gan khỏi tổn thương, hạn chế phá hủy tế bào gan và giúp hạ chỉ số men gan (AST, ALT) trong các trường hợp tổn thương gan do rượu, hóa chất hoặc virus. 

Nước sắc từ cà gai leo thường được dùng liên tục trong thời gian dài (6-12 tháng) để đạt hiệu quả tốt đối với gan nhiễm mỡ và các tổn thương gan mãn tính. 

4. Chống oxy hóa, chống viêm, tác dụng tế bào ung thư

Cà gai leo đã được thử nghiệm để ức chế các dòng tế bào ung thư gan (ví dụ Hep 3B, PLC/PRF) và ung thư cổ tử cung, giảm tỷ lệ tăng sinh tế bào ung thư.  Các hoạt chất như glycoalcaloid và chiết xuất toàn phần của cây cà gai leo được xem là yếu tố chính có tiềm năng ức chế sự tăng sinh tế bào ung thư trong nghiên cứu thực nghiệm.

5. Giảm đau nhức, phong thấp, ho, hen suyễn, rắn cắn, cảm cúm

Dân gian dùng cà gai leo để trị đau nhức xương khớp, tê thấp, đau lưng bằng cách kết hợp với các vị thuốc khác (ví dụ dây gấm, lá lốt, thổ phục linh). 

Điều trị ho gà, hen suyễn: cà gai leo kết hợp thiên môn, mạch môn dùng để cải thiện các triệu chứng đường hô hấp. 

Trị rắn cắn: theo y học cổ truyền, rễ hoặc thân cà gai leo giã lấy nước uống để giảm độc và xử lý triệu chứng do rắn cắn. 

Hỗ trợ chống cảm cúm, dị ứng: nhờ khả năng kháng viêm, điều hòa miễn dịch từ các flavonoid, alkaloid trong cây. 

Cà gai leo là một trong những dược liệu truyền thống có tiềm năng lớn không chỉ trong y học dân gian mà cả trong nghiên cứu hiện đại. Với các hoạt chất như glycoalcaloid, flavonoid, saponin cùng khả năng chống oxy hóa, chống viêm và hỗ trợ chức năng gan, cây cà gai leo được nhiều người sử dụng như “người bạn” hỗ trợ cho gan và hệ miễn dịch.