Kim Ngân Hoa: Dược liệu thanh nhiệt, giải độc quen thuộc trong đông y

Tên khoa học: Lonicera japonica Thunb. 

Tên gọi khác: Nhẫn đông, ngân hoa, song hoa, nhị hoa, kim đằng... 

Họ thực vật: Họ Kim ngân (Caprifoliaceae) 

Tính vị theo y học cổ truyền: kim ngân hoa có vị ngọt nhạt, tính mát, hàn, không độc, quy vào các kinh Tâm, Phế, Vị, Tỳ. 

Thành phần hóa học chính: trong hoa có flavonoid (ví dụ lonicerin), các acid caffeoylquinic, carotenoid, saponin, tanin; trong lá hoặc cành có glycosid, tanin… 

Kim ngân là cây leo hoặc dây leo, có thể phát triển dài đến trên 10 mét. 

Cành non thường có màu lục nhạt, có lông mịn; khi già chuyển sang nâu đỏ và bề mặt nhẵn nhụi. 

Lá mọc đối hoặc đôi khi vòng ba, hình trứng hoặc mũi mác, cả hai mặt lá đều phủ lông nhỏ khi non. 

Hoa và quả

• Nụ hoa dạng ống cong, chiều dài 1 – 5 cm, phủ lông ngắn, màu trắng khi mới nở, sau chuyển dần sang vàng. 
• Hoa thường mọc thành cặp (hai hoa gần nhau) 
• Quả hình cầu, màu đen khi chín, xuất hiện từ khoảng tháng 6 đến tháng 8. 

Mùa hoa và mùa quả

• Hoa nở chính vào khoảng tháng 3 - 5. 
• Quả chín vào khoảng tháng 6 - 8. 

Cách thu hái và chế biến

• Hoa thường thu hái khi nụ sắp nở hoặc mới nở (màu trắng hoặc trắng xen vàng nhẹ) để giữ chất lượng tốt. 
• Sau thu hái, dược liệu được làm khô (phơi hoặc sấy nhẹ) để sử dụng. 

Nguồn gốc và phân bố trên thế giới

Kim ngân có nguồn gốc từ vùng Đông Á: Trung Quốc, Nhật Bản, Triều Tiên. 

Sau đó, nó được đưa trồng hoặc lan rộng sang nhiều nơi khác, đôi khi trở thành loài xâm lấn. 

Phân bố ở Việt Nam

Ở nước ta, kim ngân mọc hoang chủ yếu ở vùng núi và trung du phía Bắc như Cao Bằng, Lạng Sơn, Quảng Ninh, Bắc Giang, Hà Tây…  Cây cũng được trồng nhân tạo ở nhiều nơi để thu lấy hoa làm dược liệu hoặc làm cây cảnh trong gia đình. 

Tại Việt Nam có khoảng 10 loài thuộc chi Lonicera được sử dụng làm “kim ngân hoa” trong y dược. 

Kim ngân hoa được đánh giá cao cả trong y học cổ truyền lẫn nghiên cứu hiện đại nhờ đa dạng tác dụng:

1. Theo y học cổ truyền

Kim ngân hoa có khả năng thanh nhiệt, giải độc, thanh thấp nhiệt và giải biểu nhiệt. Dược liệu thường được dùng để trị các chứng mụn nhọt, lở loét, viêm da, mẩn ngứa, dị ứng. 

Ngoài ra, kim ngân hoa còn dùng trong các chứng cảm mạo phong nhiệt, viêm họng, sốt nóng, đau mắt đỏ, tiểu tiện ra máu, bệnh lỵ… 

>>> Xem thêm Viên sủi thanh nhiệt Livecool (Hương Chanh) FREESHIP tại Medigo

2. Theo nghiên cứu hiện đại 

Kháng khuẩn, kháng virus: nước sắc hoa kim ngân ức chế nhiều loại vi khuẩn như tụ cầu, trực khuẩn thương hàn, lỵ Shiga, liên cầu… 

Chống viêm: chiết xuất từ hoa kim ngân có tác dụng ức chế các yếu tố viêm như COX-1, COX-2, cytokine tiền viêm (TNF-α, IL-1β, IL-6) 

Chống oxy hóa / bảo vệ tế bào: các flavonoid và polysaccharide trong kim ngân hoa có khả năng trung hòa gốc tự do, giảm stress oxy hóa. 

Bảo vệ gan: nghiên cứu cho thấy chiết xuất từ hoa kim ngân giúp giảm tổn thương gan do stress oxy hóa, hỗ trợ gan chống lại các tác nhân gây hại. 

>>> Xem thêm Viên uống hỗ trợ gan DETOX GAN (Vạn Tâm) chính hãng tại Medigo

Hạ sốt: kim ngân hoa có tác dụng hạ sốt nhờ cơ chế giảm nhiệt và ức chế viêm. 

Điều hòa đường huyết / chuyển hóa: một số nghiên cứu cho thấy chiết xuất từ hoa kim ngân có tác dụng hạ đường huyết hoặc điều chỉnh đường huyết. 

3. Lưu ý khi sử dụng

Tùy vào thể trạng (ví dụ thể hư hàn) hoặc các bệnh nền, không phải ai cũng dùng kim ngân hoa, cần thận trọng và có chỉ định của thầy thuốc. 

• Khi mụn nhọt đã vỡ loét, sử dụng kim ngân hoa có thể không thích hợp hoặc cần kết hợp biện pháp khác. 
• Tránh sử dụng quá mức, đặc biệt khi dùng dài ngày. 
• Khi đang mang thai, cho con bú, hoặc dùng thuốc điều trị các bệnh mạn tính, cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng kim ngân hoa.

Kim ngân hoa là một vị thuốc quý với nhiều công dụng nổi bật như thanh nhiệt, giải độc, kháng viêm, kháng khuẩn và hỗ trợ bảo vệ gan. Tuy nhiên, để đảm bảo hiệu quả và an toàn, việc sử dụng kim ngân hoa cần dựa vào chẩn đoán, thể trạng cá nhân và hướng dẫn của thầy thuốc.