Trĩ nội: Nguyên nhân và cách phòng ngừa từ thói quen hàng ngày

1.1 Khái niệm về bệnh trĩ nội

Trĩ nội là tình trạng các tĩnh mạch nằm bên trong ống hậu môn bị giãn phồng do chịu áp lực kéo dài, từ đó hình thành các búi trĩ mềm và khó nhận biết ở giai đoạn đầu. Vì vị trí búi trĩ nằm phía trên đường lược, nơi ít có cảm giác đau nên người bệnh thường không thấy rõ triệu chứng ngay lập tức, khiến trĩ nội dễ bị bỏ qua và tiến triển âm thầm theo thời gian. Khi các búi trĩ ngày càng lớn, chúng có thể sa xuống trong lúc đại tiện và tự co lại hoặc cần dùng tay đẩy vào, tùy theo mức độ bệnh.

1.2 Các mức độ hình thành của bệnh trĩ nội

Bệnh trĩ nội thường được phân chia thành bốn cấp độ để giúp người bệnh hiểu rõ tình trạng của mình và lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp:

1. Độ I: chưa sa ra ngoài, chỉ chảy máu
2. Độ II: sa khi đi cầu, sau đó tự co lại
3. Độ III: sa nhưng phải dùng tay đẩy vào
4. Độ IV: sa ra ngoài, không thể đẩy lại

Hiểu đúng về bệnh trĩ nội là bước quan trọng để bạn nhận biết sớm các dấu hiệu bất thường, chủ động thay đổi thói quen sinh hoạt và lựa chọn cách chăm sóc sức khỏe hợp lý, giúp hạn chế bệnh phát triển hoặc quay lại sau điều trị.

Bệnh trĩ nội thường đến từ sự gia tăng áp lực kéo dài lên tĩnh mạch hậu môn – trực tràng. Những yếu tố dưới đây không hoạt động riêng lẻ mà thường kết hợp với nhau, khiến búi trĩ hình thành và phát triển theo thời gian:

• Táo bón hoặc tiêu chảy kéo dài làm tăng áp lực lên tĩnh mạch hậu môn, dễ hình thành búi trĩ.
• Ngồi lâu hoặc ít vận động khiến máu dồn vùng chậu, làm búi trĩ nội dễ phát triển.
• Chế độ ăn thiếu chất xơ và uống ít nước làm phân khô, gây rặn mạnh và tăng nguy cơ trĩ.
• Thói quen đi vệ sinh sai cách như nhịn đại tiện hoặc rặn quá mạnh làm giãn tĩnh mạch hậu môn.
• Phụ nữ mang thai hoặc người bị béo phì
• Lối sống kém lành mạnh, bao gồm đồ ăn cay nóng, rượu bia và căng thẳng, góp phần hình thành trĩ nội.

Nhìn chung, trĩ nội là kết quả của nhiều yếu tố tác động đồng thời. Việc hiểu rõ các nguyên nhân này sẽ giúp bạn chủ động điều chỉnh thói quen, từ đó giảm nguy cơ mắc bệnh hoặc để bệnh tiến triển nặng hơn.

Dấu hiệu của trĩ nội thường âm thầm ở giai đoạn đầu vì búi trĩ nằm bên trong ống hậu môn, ít gây đau và khó quan sát. Tuy nhiên, khi bệnh tiến triển, các biểu hiện trở nên rõ ràng hơn và người bệnh có thể nhận biết qua các dấu hiệu sau:

• Chảy máu khi đi vệ sinh

Đây là dấu hiệu sớm và phổ biến nhất. Máu thường có màu đỏ tươi, dính trên giấy vệ sinh hoặc chảy nhỏ giọt sau khi đại tiện. Giai đoạn đầu, chảy máu thường nhẹ nhưng có xu hướng tăng dần theo thời gian.

• Cảm giác cộm hoặc vướng trong hậu môn

Khi búi trĩ bắt đầu lớn lên, người bệnh có thể cảm thấy vướng nhẹ sau khi đi vệ sinh. Ban đầu cảm giác này nhanh chóng biến mất, nhưng về sau trở nên kéo dài hơn.

• Búi trĩ sa ra ngoài khi rặn

Ở mức độ nặng hơn, búi trĩ có thể lòi ra ngoài trong lúc đi đại tiện. Lúc đầu, chúng tự co vào, nhưng sau đó người bệnh phải dùng tay đẩy vào hoặc thậm chí búi trĩ nằm ngoài liên tục, gây khó chịu.

• Ngứa ngáy, ẩm ướt quanh hậu môn

Do dịch nhầy tiết nhiều hơn khi búi trĩ sa xuống, vùng hậu môn dễ bị ẩm và kích ứng, dẫn đến ngứa rát hoặc viêm da nhẹ. Đây cũng là nguyên nhân khiến nhiều người nhầm lẫn với bệnh ngoài da.

• Cảm giác nặng bụng hoặc đi ngoài không hết

Một số người bệnh mô tả cảm giác “đi xong vẫn buồn đi tiếp”, do búi trĩ cản trở sự di chuyển của phân hoặc gây kích thích trực tràng.

• Đau rát (khi bệnh tiến triển)

Trĩ nội ban đầu ít đau, nhưng khi búi trĩ sa, nghẹt hoặc viêm, cảm giác đau rát có thể xuất hiện, đặc biệt sau khi đi vệ sinh hoặc ngồi lâu.

Nhìn chung, các dấu hiệu của trĩ nội xuất hiện từ nhẹ đến nặng, tiến triển từ chảy máu nho nhỏ cho đến sa búi trĩ rõ rệt. Việc quan sát sớm các biểu hiện này giúp bạn chủ động thăm khám và tránh để bệnh tiến triển phức tạp hơn.

>>> Liên hệ các bác sĩ, dược sĩ uy tín chuyên nghiệp thăm khám online tại Medigo ngay

• Tăng cường chất xơ trong khẩu phần ăn: Rau xanh, trái cây, hạt nguyên cám giúp làm mềm phân và hỗ trợ nhu động ruột hoạt động trơn tru. Khi phân dễ thoát ra ngoài, áp lực lên thành hậu môn giảm, từ đó hạn chế nguy cơ hình thành búi trĩ.
• Uống đủ nước mỗi ngày: Nước đóng vai trò bôi trơn hệ tiêu hóa và hỗ trợ chất xơ phát huy hiệu quả. Khi cơ thể thiếu nước, phân trở nên khô và cứng, buộc người bệnh phải rặn nhiều hơn – đây chính là một trong những nguyên nhân trực tiếp làm tăng nguy cơ mắc trĩ nội.
• Duy trì thói quen đại tiện đúng giờ: Việc trì hoãn khi có nhu cầu hoặc ngồi quá lâu trong nhà vệ sinh khiến áp lực lên ống hậu môn tăng cao. Tập thói quen đi vệ sinh cố định mỗi ngày giúp hệ tiêu hóa hoạt động ổn định và giảm nguy cơ táo bón – yếu tố hàng đầu gây trĩ.
• Vận động thường xuyên, tránh ngồi quá lâu: Ngồi hoặc đứng một chỗ trong thời gian dài khiến máu dồn xuống vùng hậu môn và làm giãn nở các tĩnh mạch. Chỉ cần thay đổi tư thế mỗi 30–60 phút hoặc thực hiện vài động tác giãn cơ cũng giúp cải thiện tuần hoàn và giảm nguy cơ phát triển búi trĩ.
• Hạn chế thực phẩm gây kích ứng tiêu hóa: Đồ cay nóng, rượu bia, thức ăn nhiều dầu mỡ có thể gây táo bón hoặc làm tăng viêm ở vùng hậu môn. Việc kiểm soát chế độ ăn uống giúp hệ tiêu hóa hoạt động ổn định hơn và phòng ngừa trĩ nội tái phát.
• Giữ cân nặng ổn định: Thừa cân làm tăng áp lực lên vùng ổ bụng và các tĩnh mạch hậu môn, khiến trĩ dễ khởi phát hoặc nặng hơn. Duy trì cân nặng hợp lý thông qua ăn uống khoa học và tập luyện đều đặn giúp giảm tải áp lực và tăng cường sức khỏe tổng thể.

5.1 Tự chăm sóc và điều trị tại nhà

Các biện pháp tại nhà giúp giảm triệu chứng, cải thiện tuần hoàn và hạn chế búi trĩ tiến triển:

• Tập thể dục đều đặn: Các bài tập nhẹ như đi bộ, yoga hoặc các động tác giãn cơ vùng chậu cải thiện tuần hoàn
• Ngâm hậu môn bằng nước ấm: Ngồi trong chậu nước ấm 10–15 phút, 2–3 lần/ngày, đặc biệt sau khi đi vệ sinh. Nước ấm giúp giảm sưng, làm dịu cảm giác đau rát và hỗ trợ co búi trĩ.
• Điều chỉnh chế độ ăn uống: Bổ sung chất xơ từ rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên cám và uống đủ nước giúp làm mềm phân, giảm rặn mạnh khi đi vệ sinh – yếu tố quan trọng giúp búi trĩ không sa thêm.
• Tập thể dục đều đặn: Các bài tập nhẹ như đi bộ, yoga hoặc các động tác giãn cơ vùng chậu cải thiện tuần hoàn máu, giảm áp lực lên tĩnh mạch hậu môn và hỗ trợ quá trình hồi phục búi trĩ.
• Hạn chế ngồi lâu và thay đổi tư thế thường xuyên: Ngồi quá lâu gây ứ máu vùng chậu, làm búi trĩ nặng hơn. Thực hiện các khoảng nghỉ hoặc vận động nhẹ mỗi 30–60 phút giúp giảm áp lực lên hậu môn.
• Giữ vệ sinh vùng hậu môn sạch sẽ và khô ráo: Vệ sinh nhẹ nhàng, tránh chà xát mạnh giúp giảm ngứa, viêm và ngăn ngừa nhiễm khuẩn.

5.2. Sử dụng thuốc hoặc biện pháp y tế

Khi búi trĩ phát triển hoặc triệu chứng không cải thiện bằng phương pháp tại nhà, các biện pháp y tế có thể được áp dụng:

- Thuốc bôi hoặc thuốc đặt hậu môn: Kem, thuốc mỡ hoặc viên đặt giúp giảm viêm, đau, sưng và hỗ trợ co búi trĩ. Đây là phương pháp phổ biến cho trĩ nội độ I–II.

>>> Tham khảo chuyên mục thuốc hỗ trợ bệnh trĩ tại Medigo ngay

- Thuốc uống hỗ trợ tuần hoàn tĩnh mạch: Một số loại thảo dược hoặc viên uống giúp tăng sức bền thành mạch, giảm phù nề và cải thiện lưu thông máu vùng hậu môn.

- Thủ thuật không phẫu thuật:

• Thắt vòng cao su (Rubber Band Ligation): Dùng vòng cao su thắt gốc búi trĩ, khiến búi trĩ teo dần và rụng.
• Liệu pháp xơ hóa (Sclerotherapy): Tiêm dung dịch vào búi trĩ để làm xơ hóa và co búi trĩ.

- Liệu pháp tia hồng ngoại (Infrared Coagulation – IRC): Dùng nhiệt làm sẹo và giảm lưu lượng máu nuôi búi trĩ.

- Phẫu thuật: Áp dụng cho trĩ nội độ III–IV hoặc khi các phương pháp trên không hiệu quả. Các phương pháp hiện đại như Longo, THD, laser giúp cắt búi trĩ, giảm đau, và hồi phục nhanh hơn.

Bệnh trĩ nội có thể kiểm soát nếu nhận biết sớm và duy trì thói quen ăn uống, sinh hoạt lành mạnh. Khi triệu chứng xuất hiện, hãy cân nhắc biện pháp điều trị phù hợp theo hướng dẫn chuyên gia. Theo dõi sức khỏe và tham khảo thêm các bài viết hữu ích trên website Medigo để phòng ngừa hiệu quả.