Thuốc ức chế miễn dịch là gì? Công dụng và những điều cần biết

Thuốc ức chế miễn dịch là nhóm thuốc có tác dụng làm giảm hoặc điều hòa hoạt động của hệ miễn dịch trong cơ thể. Các thuốc này giúp hạn chế phản ứng miễn dịch quá mức, từ đó ngăn hệ miễn dịch tấn công nhầm vào các mô, cơ quan của chính cơ thể hoặc làm ảnh hưởng đến quá trình điều trị.

Hệ miễn dịch đóng vai trò như hàng rào bảo vệ tự nhiên, giúp cơ thể chống lại vi khuẩn, virus, nấm và các tác nhân gây bệnh khác. Ngoài ra, hệ miễn dịch còn tham gia nhận diện và loại bỏ các tế bào bất thường, góp phần duy trì sức khỏe tổng thể.

Tuy nhiên, trong một số trường hợp, hệ miễn dịch hoạt động quá mạnh hoặc rối loạn, gây ra các bệnh tự miễn, phản ứng viêm kéo dài hoặc hiện tượng đào thải cơ quan ghép. Khi đó, việc sử dụng thuốc ức chế miễn dịch là cần thiết nhằm kiểm soát phản ứng miễn dịch, giảm viêm, bảo vệ cơ quan ghép và hỗ trợ điều trị hiệu quả các bệnh lý liên quan.

Thuốc ức chế miễn dịch được chỉ định trong nhiều tình huống y khoa khác nhau, đặc biệt khi hệ miễn dịch hoạt động quá mức hoặc gây tổn hại cho cơ thể.

Trong ghép tạng, thuốc ức chế miễn dịch đóng vai trò quan trọng trong việc phòng chống thải ghép. Sau khi ghép thận, gan, tim hoặc các cơ quan khác, hệ miễn dịch có xu hướng nhận diện cơ quan ghép như “vật lạ” và tấn công. Việc sử dụng thuốc giúp kiểm soát phản ứng này, bảo vệ cơ quan ghép và duy trì chức năng lâu dài.

Đối với các bệnh tự miễn như lupus ban đỏ, viêm khớp dạng thấp, vảy nến…, hệ miễn dịch tấn công chính các mô của cơ thể. Thuốc ức chế miễn dịch giúp giảm phản ứng miễn dịch bất thường, từ đó hạn chế viêm, giảm triệu chứng và làm chậm tiến triển bệnh.

Ngoài ra, thuốc còn được dùng trong một số bệnh viêm mạn tính và dị ứng nặng khi các phương pháp điều trị thông thường không đạt hiệu quả. Việc ức chế miễn dịch giúp kiểm soát tình trạng viêm kéo dài, cải thiện chất lượng cuộc sống cho người bệnh.

Gồm nhiều nhóm với cơ chế tác dụng khác nhau như:

• Nhóm corticosteroid như prednisolone, methylprednisolone và hydrocortisone có tác dụng chống viêm mạnh, giúp ức chế miễn dịch nhanh, thường được dùng trong nhiều bệnh lý viêm và tự miễn. 
• Thuốc ức chế calcineurin gồm cyclosporin và tacrolimus, chủ yếu được sử dụng trong phòng chống thải ghép và điều trị một số bệnh tự miễn nhờ khả năng ức chế hoạt động của tế bào miễn dịch
• Thuốc ức chế tăng sinh tế bào miễn dịch như azathioprine, mycophenolate mofetil và cyclophosphamide giúp làm giảm sự nhân lên của tế bào miễn dịch, từ đó kiểm soát phản ứng miễn dịch quá mức. 
• Thuốc sinh học infliximab, adalimumab, etanercept, rituximab tác động chọn lọc lên các yếu tố gây viêm và miễn dịch, thường dùng trong các bệnh tự miễn mạn tính. Ngoài ra, 
• Thuốc ức chế mTOR như sirolimus và everolimus được ứng dụng trong ghép tạng và một số phác đồ điều trị đặc biệt nhằm kiểm soát hoạt động miễn dịch hiệu quả.

Lợi ích trong kiểm soát bệnh

Thuốc ức chế miễn dịch giúp kiểm soát hiệu quả các bệnh lý liên quan đến rối loạn miễn dịch như bệnh tự miễn, viêm mạn tính và tình trạng thải ghép sau ghép tạng. Nhờ làm giảm phản ứng miễn dịch quá mức, thuốc giúp giảm viêm, cải thiện triệu chứng, hạn chế tổn thương cơ quan và góp phần duy trì kết quả điều trị lâu dài.

Rủi ro khi sử dụng thuốc

Do làm suy giảm khả năng bảo vệ tự nhiên của cơ thể, người sử dụng thuốc ức chế miễn dịch có nguy cơ cao mắc các bệnh nhiễm trùng do vi khuẩn, virus hoặc nấm.

Tác dụng phụ phụ thuộc vào từng nhóm thuốc và thời gian sử dụng, thường gặp như rối loạn tiêu hóa, tăng cân, giữ nước, tăng huyết áp, loãng xương, rối loạn đường huyết hoặc ảnh hưởng đến gan, thận. Việc dùng thuốc cần tuân thủ đúng chỉ định của bác sĩ để hạn chế rủi ro và đảm bảo an toàn.

Thuốc ức chế miễn dịch là nhóm thuốc đặc biệt, vì vậy người bệnh chỉ nên sử dụng khi có chỉ định của bác sĩ. Việc tự ý dùng thuốc hoặc dùng không đúng đối tượng có thể làm tăng nguy cơ tác dụng phụ và ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.

Trong quá trình điều trị, không tự ý tăng, giảm liều hoặc ngừng thuốc đột ngột, kể cả khi triệu chứng đã cải thiện. Mọi thay đổi về liều lượng cần được thực hiện dưới sự hướng dẫn của bác sĩ để tránh nguy cơ bùng phát bệnh hoặc biến chứng.

Người sử dụng thuốc cần theo dõi sức khỏe định kỳ, bao gồm xét nghiệm máu, chức năng gan, thận và các chỉ số liên quan để kịp thời phát hiện tác dụng không mong muốn. 

Cần chủ động phòng ngừa nhiễm trùng bằng cách giữ vệ sinh cá nhân, hạn chế tiếp xúc với nguồn bệnh, tiêm phòng phù hợp và báo ngay cho bác sĩ khi có dấu hiệu nhiễm trùng bất thường.

Nếu bạn đang sử dụng hoặc được chỉ định thuốc ức chế miễn dịch, hãy chủ động thăm khám định kỳ và tuân thủ hướng dẫn của bác sĩ để đảm bảo an toàn trong quá trình điều trị. Khi cần mua thuốc chính hãng, rõ nguồn gốc hoặc cần tư vấn thêm về cách dùng, bạn nên lựa chọn nhà thuốc uy tín hoặc đặt thuốc qua ứng dụng Medigo để được dược sĩ hỗ trợ nhanh chóng và tiện lợi.