Thoái hóa cột sống: Nguyên nhân, triệu chứng và các cách điều trị

Trong thuật ngữ y khoa, thoái hóa cột sống (Degenerative Spine) được ví như quá trình "già đi" tự nhiên của hệ xương khớp. Theo thời gian, lớp sụn khớp bị bào mòn, đĩa đệm mất nước và xẹp xuống, đồng thời các dây chằng bao khớp trở nên lỏng lẻo. Để bù đắp cho sự thiếu hụt này, cơ thể sẽ hình thành các gai xương (gai cột sống), gây chèn ép lên dây thần kinh và tủy sống.

Bệnh có thể xảy ra ở bất kỳ vị trí nào trên cột sống, nhưng phổ biến nhất ở hai khu vực dễ bị tổn thương nhất trên trục xương sống bao gồm:

• Thoái hóa cột sống cổ: Thường xảy ra ở các đốt sống C5, C6, C7.
• Thoái hóa cột sống thắt lưng: Thường tập trung ở các đốt L4, L5 và S1.

• Quá trình lão hóa tự nhiên: Khi tuổi tác tăng lên, khả năng thẩm thấu chất dinh dưỡng của đĩa đệm giảm sút, khiến cấu trúc xương trở nên giòn và dễ tổn thương.

• Đặc thù công việc và thói quen:
  • Dân văn phòng ngồi máy tính quá lâu, sai tư thế, ít vận động.
  • Người lao động chân tay thường xuyên mang vác vật nặng gây áp lực lớn lên cột sống.
• Chế độ dinh dưỡng thiếu hụt: Việc thiếu hụt Canxi, Magie, glucosamine và Vitamin D khiến xương khớp không được nuôi dưỡng đầy đủ, đẩy nhanh quá trình thoái hóa.
• Chấn thương: Các tai nạn giao thông, chấn thương thể thao trong quá khứ nếu không được điều trị dứt điểm sẽ làm thay đổi cấu trúc cột sống.
• Từ các yếu tố di truyền: Nếu trong gia đình có người mắc các bệnh lý về xương khớp, nguy cơ bạn mắc bệnh thoái hóa cột sống cũng sẽ cao hơn người bình thường.

3.1. Nhận diện các dấu hiệu thoái hóa cột sống cổ

• Đau nhức vùng cổ gáy, cảm giác cứng cổ khó xoay đầu, đặc biệt là vào buổi sáng.
• Cơn đau lan tỏa xuống bả vai, cánh tay, thậm chí gây tê bì các ngón tay như kiến bò.
• Tê bì các đầu ngón tay, mất cảm giác khéo léo.
• Trong trường hợp nặng gây chèn ép mạch máu lên não, người bệnh có thể bị đau đầu, chóng mặt, buồn nôn (hội chứng thiểu năng tuần hoàn não).

3.2. Nhận diện dấu hiệu thoái hóa cột sống đối với vùng lưng

• Có các cơn đau âm ỉ hoặc dữ dội vùng thắt lưng.
• Cơn đau tăng lên khi vận động mạnh, cúi người hoặc mang vác, giảm đi khi nằm nghỉ ngơi.
• Cứng lưng vào buổi sáng, cần xoa bóp mới có thể cử động được.
• Đau lan xuống mông, đùi và chân (dấu hiệu chèn ép dây thần kinh tọa).

Nhiều người thường chủ quan cho rằng đau lưng, mỏi cổ là chuyện bình thường. Tuy nhiên, nếu không điều trị, thoái hóa cột sống có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm:

• Thoát vị đĩa đệm: Đĩa đệm bị chèn ép quá mức sẽ rách bao xơ, nhân nhầy thoát ra ngoài chèn ép rễ thần kinh.
• Gai cột sống: Các gai xương phát triển dài ra gây đau đớn dữ dội khi cử động.
• Đau thần kinh tọa: Cơn đau chạy dọc từ lưng xuống chân, gây teo cơ, yếu chân.
• Nguy cơ bại liệt, tàn phế: Đây là biến chứng nặng nề nhất khi tủy sống bị chèn ép nghiêm trọng, làm mất khả năng vận động vĩnh viễn.

5.1. Chẩn đoán y khoa

Bác sĩ chuyên khoa sẽ kết hợp khám lâm sàng và các kỹ thuật hình ảnh hiện đại:

• Chụp X-quang: Để quan sát gai xương, hẹp khe khớp.
• Chụp MRI (Cộng hưởng từ): Để đánh giá chi tiết tình trạng đĩa đệm và dây thần kinh.

5.2. Điều trị bảo tồn: Ưu tiên hàng đầu

Đa số các trường hợp thoái hóa cột sống giai đoạn đầu và trung bình sẽ được ưu tiên điều trị bảo tồn:

• Sử dụng thuốc: Các loại thuốc giảm đau, kháng viêm không steroid (NSAIDs), thuốc giãn cơ... (Lưu ý: Chỉ dùng theo đơn của bác sĩ để tránh tác dụng phụ lên dạ dày, gan, thận).
• Vật lý trị liệu: Sử dụng nhiệt trị liệu, điện xung, sóng ngắn, hoặc kéo giãn cột sống để giảm áp lực lên đĩa đệm.
• Y học cổ truyền: Châm cứu, bấm huyệt, xoa bóp giúp đả thông kinh lạc, giảm đau hiệu quả.
• Tập luyện: Các bài tập Yoga, bơi lội nhẹ nhàng giúp tăng cường sự dẻo dai cho khối cơ lưng.

5.3.  Điều trị bằng phương pháp phẫu thuật - phương án cuối cùng

Phẫu thuật là phương án cuối cùng, thường chỉ được cân nhắc khi:

• Điều trị nội khoa tích cực 3-6 tháng nhưng không hiệu quả.
• Có dấu hiệu chèn ép tủy sống, hẹp ống sống nặng.
• Người bệnh có nguy cơ bị liệt hoặc mất kiểm soát đại tiểu tiện.

>>> Có thể bạn quan tâm: Viên uống hỗ trợ trị thoái hóa cột sống

• Chế độ ăn uống:
  • Nạp đủ Canxi tái tạo xương: Canxi hữu cơ từ sữa, cua đồng; vitamin d từ ánh nắng mặt trời buổi sớm.
  • Ăn nhiều rau xanh đậm (súp lơ, cải xoăn) và trái cây chứa Vitamin C.
  • Bổ sung axit béo Omega-3 từ các loại cá (cá hồi, cá thu) và các loại hạt.
  • Hạn chế rượu bia, thuốc lá, đồ ăn nhanh nhiều dầu mỡ và muối.
• Thay đổi lối sống:
  • Kiểm soát trọng lượng cơ thể: Giữ chỉ số BMI ở mức lý tưởng giúp giảm tải áp lực đè nặng lên các đốt sống lưng và cổ hàng ngày.
  • Ngồi làm việc đúng tư thế: Luôn giữ lưng thẳng, màn hình máy tính ngang tầm mắt. Nếu phải ngồi lâu, hãy áp dụng quy tắc "30-1": Cứ 30 phút ngồi thì đứng dậy vươn vai, đi lại nhẹ nhàng khoảng 1 phút.
  • Mẹo nhỏ bảo vệ cột sống: Khi cần nâng vật nặng, hãy ngồi xổm xuống, dùng lực chân để đứng lên thay vì cúi gập lưng đột ngột, tránh gây tổn thương đĩa đệm.

Thoái hóa cột sống tuy là bệnh lý mãn tính nhưng hoàn toàn có thể kiểm soát nếu người bệnh kiên trì tuân thủ phác đồ điều trị và duy trì lối sống lành mạnh. Đừng lờ đi những cơn đau nhỏ nhặt, hãy lắng nghe cơ thể mình để bảo vệ hệ xương khớp chắc khỏe.

Nếu bạn cần thêm thông tin về sản phẩm, hoặc cần tư vấn sức khỏe trực tuyến, hãy liên hệ ngay đội ngũ bác sĩ online của Medigo để được hỗ trợ.