Cam thảo là gì? Công dụng, cách dùng và lưu ý quan trọng

Cam thảo là một loại cây thân thảo sống lâu năm, đã được sử dụng như một loại thuốc và chất tạo ngọt tự nhiên trong nhiều nền văn hóa, đặc biệt là Đông y. Vị ngọt của cam thảo không chỉ giúp thuốc dễ uống mà còn mang lại nhiều lợi ích sức khỏe đã được khoa học chứng minh.

• Tên khoa học: Glycyrrhiza uralensis Fisch.
• Tên gọi khác: Quốc lão (vị vua của các vị thuốc), Mật thảo, Phấn thảo.
• Họ: Họ Đậu (Fabaceae).

Cam Thảo là một loại cây có sức sống mãnh liệt. Dù toàn cây đều có giá trị, nhưng bộ phận được dùng làm thuốc chính là rễ và thân rễ (củ).

• Đặc điểm Rễ Cây: Đây là bộ phận chứa hoạt chất cao nhất. Rễ to, dài, vỏ ngoài màu nâu hoặc nâu nhạt, bên trong có màu vàng tươi đặc trưng và mang vị ngọt sắc khó nhầm lẫn. Rễ Cam Thảo được thu hoạch sau khoảng 3-4 năm trồng.
• Đặc điểm chung: Cây Cam Thảo cao khoảng 0,5 đến 1 mét. Lá kép lông chim và hoa nhỏ màu tím nhạt.

Phân loại cam thảo

Trong thực tế sử dụng, Cam Thảo thường được phân loại dựa trên cách chế biến để thay đổi dược tính:

1. Sinh cam thảo (Cam thảo sống): Rễ Cam Thảo được phơi khô hoặc sấy khô. Chủ yếu dùng để thanh nhiệt, giải độc và làm dịu họng.
2. Cam thảo chích (Cam thảo nướng/ tẩm mật): Cam Thảo được tẩm mật ong và sao (nướng) lên. Có tính ôn hòa hơn, thường dùng để bổ tỳ ích khí và điều hòa các vị thuốc.

Cam thảo phân bố ở đâu

Cam Thảo là cây ưa lạnh và khô, chủ yếu phát triển mạnh ở các vùng Trung Á, Địa Trung Hải và Đông Bắc Á.

• Nguồn cung chính: Cam Thảo chất lượng cao thường được nhập khẩu từ các vùng sa mạc ở Trung Quốc (như Nội Mông, Cam Túc).
• Tại Việt Nam: Cam thảo không phải là cây bản địa.

Cam thảo có công dụng đa dạng từ y học cổ truyền đến các nghiên cứu hiện đại.

Y học cổ truyền: Công dụng cốt lõi

Trong Đông y, Cam Thảo được coi là "người hòa giải" của các bài thuốc.

• Tính vị & Quy kinh: Vị ngọt, tính bình; quy vào 4 kinh: Tâm, Phế, Tỳ, Vị.
• Công dụng chính:
  • Bổ Tỳ Ích Khí: Giúp tăng cường chức năng tiêu hóa và bồi bổ năng lượng.
  • Nhuận Phế Chỉ Khái: Làm ẩm phổi, giảm ho, long đờm hiệu quả.
  • Thanh Nhiệt Giải Độc: Giúp trung hòa độc tính của một số vị thuốc hoặc độc tố trong cơ thể.
  • Điều hòa tính vị: Giúp các vị thuốc khác phối hợp nhịp nhàng, giảm bớt mùi vị khó chịu.

Y học hiện đại: Tác dụng đã được chứng minh

Khoa học đã tìm ra rằng hoạt chất Glycyrrhizin và các flavonoid trong Cam Thảo mang lại nhiều lợi ích:

• Chống viêm: Hoạt chất Glycyrrhizin có cấu trúc tương tự như cortisol tự nhiên của cơ thể, giúp giảm viêm, giảm đau và chống dị ứng.
• Bảo vệ hệ tiêu hóa: Cam Thảo có khả năng hỗ trợ phục hồi và bảo vệ lớp niêm mạc dạ dày khỏi các tổn thương do acid.
• Kháng virus: Một số nghiên cứu cho thấy Cam Thảo có khả năng ức chế sự phát triển của một số loại virus.

Giá trị khác

• Làm đẹp: Chiết xuất Cam Thảo là thành phần phổ biến trong mỹ phẩm, giúp làm dịu da bị kích ứng và làm sáng da.
• Tạo ngọt: Được dùng làm chất tạo ngọt tự nhiên trong ngành thực phẩm và dược phẩm (ví dụ: siro ho, kẹo).

Việc sử dụng Cam Thảo cần hết sức thận trọng. Hoạt chất Glycyrrhizin trong cam thảo có thể gây ra tác dụng phụ nghiêm trọng nếu dùng liều cao hoặc kéo dài, bao gồm tăng huyết áp và phù nề do khả năng giữ nước và Natri. 

Do đó, người bị cao huyết áp, bệnh tim mạch, hoặc suy thận cần tuyệt đối tránh dùng. Để đảm bảo an toàn, bạn không nên dùng Cam Thảo liên tục quá 4-6 tuần và luôn cần tham khảo ý kiến bác sĩ nếu đang dùng các loại thuốc điều trị khác. Tại Medigo có đội ngũ bác sĩ online 24H giải đáp và hỗ trợ mọi thông tin kịp thời.