Thuốc nhỏ mắt - 6 phân loại thuốc nhỏ mắt trên thị trường

1. Tìm hiểu về bản chất và các thành phần cơ bản trong thuốc nhỏ mắt

Thuốc nhỏ mắt, hay còn gọi là dịch thể nhãn khoa (ophthalmic solutions), là một trong những sản phẩm bào chế đặc biệt và nghiêm ngặt trong y học. 

• Nguyên tắc vô trùng tuyệt đối: Thuốc nhỏ mắt phải tuyệt đối vô trùng để ngăn ngừa nhiễm trùng thứ cấp, đây là yêu cầu tiên quyết, đặc biệt khi mắt bị tổn thương.
• Yêu cầu cân bằng: để giảm thiểu cảm giác châm chích và kích ứng, thuốc cần có độ pH và áp suất thẩm thấu gần giống với nước mắt tự nhiên.
• Thành phần cơ bản: Mỗi lọ thuốc bao gồm Hoạt chất chính (quyết định công dụng điều trị như kháng sinh, kháng viêm) và Tá dược (Excipients). Tá dược đóng vai trò quan trọng, bao gồm:
  • Chất bảo quản: Ngăn ngừa vi khuẩn phát triển sau khi mở nắp (như benzalkonium chloride - BAK). Cần lưu ý rằng các sản phẩm đơn liều thường không chứa chất bảo quản, phù hợp cho người dùng thường xuyên.
  • Chất tăng độ nhớt: Kéo dài thời gian thuốc lưu lại trên bề mặt mắt (ví dụ: HA, PEG), nhằm tăng hiệu quả và giảm số lần nhỏ thuốc.
  • Hệ đệm: Duy trì độ pH ổn định của dung dịch.

2. Cơ chế hoạt động của thuốc nhỏ mắt:

Thuốc nhỏ mắt hoạt động theo cơ chế dược động học tại chỗ, nhưng vẫn tiềm ẩn nguy cơ hấp thu toàn thân:

• Hấp thụ tại chỗ (dược động học nhãn khoa): Khi được nhỏ đúng kỹ thuật, thuốc tập trung tại túi cùng kết mạc và được hấp thụ qua giác mạc (cornea) và kết mạc (conjunctiva) để phát huy tác dụng điều trị trực tiếp tại bề mặt hoặc các cấu trúc bên trong mắt.
• Hạn chế ảnh hưởng cơ thể: Mặc dù tác dụng chủ yếu là tại chỗ, một phần thuốc vẫn có thể bị đào thải qua hệ thống dẫn lưu nước mắt xuống họng, gây ra hiện tượng hấp thu toàn thân (systemic absorption). Đây là lý do các loại thuốc điều trị mạnh (như Beta-blocker trong điều trị Glaucoma) cần được dùng đúng liều và áp dụng kỹ thuật chặn ống dẫn lệ để giảm thiểu tối đa tác dụng phụ không mong muốn lên tim mạch hoặc hô hấp.
• Ứng dụng y tế: Thuốc được phân loại dựa trên mục đích sử dụng thành ba nhóm chính: Điều trị (chống nhiễm khuẩn, chống viêm, kiểm soát nhãn áp), Giảm triệu chứng (giảm khô, mỏi, ngứa) và chẩn đoán (thuốc giãn đồng tử hỗ trợ khám bệnh).

1. Nước mắt nhân tạo - được sử dụng phổ biến nhất:

• Chức năng: Giảm nhanh các triệu chứng khô, mỏi mắt do làm việc với máy tính, môi trường khô hanh hoặc do hội chứng khô mắt. Chúng giúp bôi trơn và duy trì độ ẩm trên bề mặt nhãn cầu.
• Bạn nên ưu tiên chọn loại không chất bảo quản (thường ở dạng ống đơn liều) nếu phải sử dụng thường xuyên hoặc có mắt nhạy cảm, đặc biệt là với người đeo kính áp tròng. 

2. Thuốc nhỏ mắt kháng sinh:

• Chức năng: được chỉ định để điều trị các bệnh nhiễm khuẩn tại mắt, điển hình là viêm kết mạc hoặc viêm giác mạc do vi khuẩn.
• Tuyệt đối không nên tự ý mua và sử dụng các loại thuốc này để tránh gây ra những tác dụng phụ không mong muốn. Phải có sự chỉ định của bác sĩ để đảm bảo kháng sinh phù hợp với loại vi khuẩn gây bệnh và tuân thủ đủ liều, đủ ngày để tránh tình trạng kháng thuốc.

3. Thuốc nhỏ mắt kháng viêm - kiểm soát phản ứng viêm trong mắt:

• Chức năng: Dùng để giảm viêm nặng sau phẫu thuật, viêm màng bồ đào, hoặc một số dạng viêm kết mạc dị ứng.
• Đây cũng là nhóm thuốc cần được bác sĩ chỉ định và theo dõi sát sao. Việc lạm dụng có thể dẫn đến tăng nhãn áp, đục thủy tinh thể, hoặc tạo điều kiện nhiễm nấm, virus phát triển

4. Thuốc nhỏ mắt chống dị ứng:

• Chức năng: Chỉ định giảm các triệu chứng khó chịu do viêm kết mạc dị ứng theo mùa, bao gồm đỏ, ngứa, sưng mí và chảy nước mắt.
• Thành phần của thuốc có kháng sinh histamin, ngăn chặn Histamin (chất gây ngứa và giãn mạch do dị ứng) tác động, từ đó giảm nhanh các triệu chứng ngứa và đỏ mắt cấp tính. Giúp ổn định dưỡng bào, khi màng tế bào được ổn định, dưỡng bào sẽ không giải phóng Histamin và các chất trung gian gây dị ứng khác ra ngoài, từ đó ngăn chặn phản ứng dị ứng xảy ra.

5. Thuốc điều trị tăng nhãn áp (Glaucoma) - ngăn ngừa tổn thương dây thần kinh thị giác

• Chức năng: là nhóm thuốc điều trị cốt lõi cho bệnh Glaucoma (Thiên đầu thống - một bệnh phức tạp về mắt), mục tiêu chính là giảm áp lực nội nhãn (IOP) để ngăn ngừa tổn thương dây thần kinh thị giác, từ đó bảo tồn thị lực còn lại. Cơ chế của thuốc hoạt động dựa trên hai nguyên tắc chính: Giảm sản xuất thủy dịch (chất lỏng nuôi dưỡng mắt) hoặc tăng cường khả năng thoát lưu của thủy dịch ra khỏi mắt. 
• Glaucoma là bệnh nghiêm trọng của mắt, quá trình điều trị thường lâu dài và liên tục. Người bệnh phải sử dụng suốt đời theo chỉ định của bác sĩ và tuyệt đối không được tự ý ngưng thuốc vì nguy cơ mất thị lực vĩnh viễn rất cao.

6. Thuốc nhỏ mắt co mạch - giảm đỏ mắt

• Chức năng: giúp mắt làm giảm tạm thời tình trạng đỏ mắt do kích ứng nhẹ (có thể do bụi, gió, bơi lội,..) nhờ cơ chế làm co các mạch máu nhỏ trên bề mặt mắt.
• Đây có thể là giải pháp tăng tính thẩm mỹ tạm thời, tuy nhiên không nên lạm dụng. Nếu sử dụng quá thường xuyên có thể gây ra hiện tượng phản ứng dội ngược, khiến tình trạng mắt trở nên đỏ nặng hơn khi ngưng sử dụng thuốc.

>>> Có thể bạn quan tâm: Mua thuốc nhỏ mắt online

1. Nguyên tắc giữ vệ sinh và cách sử dụng đúng:

• Quy trình nhỏ thuốc hiệu quả: Luôn rửa tay sạch trước khi thao tác. Nhỏ 1 giọt vào túi cùng kết mạc (kéo nhẹ mi dưới). Sau khi nhỏ, hãy chặn ống dẫn lệ (góc trong mắt, gần mũi) trong 1-2 phút để tối ưu hóa tác dụng tại chỗ và giảm hấp thu toàn thân.
• Khoảng cách và thứ tự: Nếu cần dùng nhiều loại thuốc, hãy nhỏ cách nhau tối thiểu 5-10 phút. Luôn ưu tiên thuốc dạng lỏng trước, và thuốc dạng mỡ/gel sau cùng.
• Lưu ý: Không chạm đầu lọ vào bất cứ bề mặt nào, kể cả mắt, mí mắt, để ngăn ngừa nhiễm khuẩn chéo. Tuyệt đối không dùng chung thuốc nhỏ mắt với người khác. Khi có sử dụng kính áp tròng, luôn tháo kính áp tròng trước khi nhỏ thuốc (trừ nước nhỏ mắt chuyên dụng) và đợi ít nhất 15 phút mới đeo lại.

2. Quản lý hạn dùng và bảo quản:

• Hạn dùng và hạn mở nắp: Đa số thuốc nhỏ mắt chỉ được dùng trong vòng 15-30 ngày sau khi mở nắp, bất kể hạn in trên bao bì. Đây là quy tắc tối quan trọng để tránh nhiễm khuẩn.

Bảo quản: Giữ thuốc ở nhiệt độ phòng, tránh ánh nắng trực tiếp, trừ khi có chỉ định rõ ràng từ nhà sản xuất cần bảo quản lạnh.

3. Cảnh báo những dấu hiệu về mắt bạn cần đi khám ngay lập tức

Thuốc nhỏ mắt không kê đơn bạn có thể sử dụng trong các trường hợp thông thường như khô mắt, mỏi mắt,.. Tuy nhiên khi gặp các dấu hiệu nghiêm trọng về mắt, bạn cần đi khám ngay lập tức để được chỉ định dùng đúng thuốc hoặc có phương pháp điều trị kịp thời:

• Đau mắt dữ dội hoặc kéo dài
• Giảm thị lực đột ngột hoặc nhìn mờ kéo dài
• Có tiền sử chấn thương, dị vật hoặc mắt sưng đỏ, chảy dịch bất thường.

Thuốc nhỏ mắt là công cụ thiết yếu để bảo vệ và phục hồi sức khỏe thị lực trong cuộc sống hiện đại. Tuy nhiên, sự đa dạng về công dụng đòi hỏi người dùng phải có hiểu biết rõ ràng rằng không phải thuốc nhỏ mắt nào cũng giống nhau. Nên đọc kỹ các thông tin sản phẩm thuốc nhỏ mắt để chọn đúng loại thuốc và liều dùng để đảm bảo an toàn. Nếu cần thêm thông tin, hãy liên hệ đội ngũ bác sĩ, dược sĩ tư vấn trực tuyến của Medigo để được hỗ trợ