Cây đinh lăng: Thảo dược được xem như nhân sâm cho “người nghèo”

Đinh lăng (Polyscias fruticosa) là một loại cây bụi thuộc họ Cuồng cuồng (Araliaceae),cùng họ với nhân sâm, được trồng phổ biến khắp Việt Nam.

Không chỉ góp mặt như cây cảnh hay gia vị quen thuộc trong bữa ăn, đinh lăng còn được ví như “nhân sâm của người nghèo” nhờ hàm lượng dưỡng chất dồi dào gồm vitamin, axit amin, saponin và flavonoid, những hợp chất quý có lợi cho sức khỏe.

Từ lâu, rễ và lá đinh lăng đã được người Việt sử dụng trong cả ẩm thực dân gian lẫn các bài thuốc cổ truyền, vừa giúp bồi bổ cơ thể, vừa mang lại nhiều giá trị chăm sóc sức khỏe tự nhiên.

>>> Bạn có thể đọc thêm: Đinh Lăng: Đặc điểm, tác dụng và cách dùng 

Đặc điểm thân: 

• Cây thân gỗ nhỏ, bề mặt nhẵn, không có gai.
• Chiều cao trung bình khoảng 0,8 – 1,5m.

Đặc điểm lá: 

• Lá kép, chia 3 lần xẻ dạng lông chim, chiều dài khoảng 20-40cm 
• Không có lá kèm rõ ràng 
• Lá chét cuống mảnh, dài 3-10mm. Phiến lá có răng cưa không đều, mép khá nhọn
• Lá có mùi thơm nhẹ đặc trưng khi vò 

Cụm hoa: 

• Dạng chùy ngắn, dài 7-18mm, gồm nhiều tán nhỏ mang hoa li ti 

Hoa: 

• Mỗi hoa có 5 cánh tràng, 5 nhị với chỉ nhị mảnh.
• Bầu hạ gồm 2 ô, có dìa trắng nhạt bao quanh.

Qủa: 

• Dạng dẹt, kích thước khoảng 3 – 4mm dài và 1mm dày. 
• Có vòi tồn tại sau khi hoa tàn.

Thời kỳ ra hoa, kết quả:

• Từ tháng 4 đến tháng 7 hàng năm. 

Các nghiên cứu hiện đại cho thấy lá và rễ cây đinh lăng chứa hàm lượng dinh dưỡng và hoạt chất sinh học phong phú. Trong đó nổi bật là: 

• Vitamin nhóm B (B1, B2, B6) và vitamin C: giúp tăng cường trao đổi chất, hỗ trợ hệ thần kinh và nâng cao sức đề kháng.
• Hơn 20 loại axit amin thiết yếu trong đó có Methionin và lysin, cần thiết cho quá trình tái tạo tế bào và phục hồi năng lượng.
• Flavonoid: chất chống oxy hóa mạnh, giúp bảo vệ tế bào khỏi tổn thương do gốc tự do gây ra.
• Saponin: hoạt chất quý tương tự có trong nhân sâm, giúp tăng sức đề kháng và cải thiện thể lực.
• Glucozit và alcaloid: hỗ trợ lưu thông máu, giúp tinh thần minh mẫn và giảm mệt mỏi.

Nhờ hàm lượng dưỡng chất dồi dào, cây đinh lăng được ứng dụng rộng rãi trong đời sống dân gian, từ các bài thuốc chăm sóc sức khỏe truyền thống cho đến những món ăn bổ dưỡng, quen thuộc của người Việt 

>>> Có thể bạn quan tâm: Viên uống hỗ trợ hoạt huyết Cerevinton Gold( (Vinamax) hộp 100 viên

1. Tăng cường sức khỏe và sức đề kháng

Phân tích thành phần cho thấy rễ đinh lăng chứa nhóm saponin triterpenoid, hoạt chất có khả năng kích thích hệ miễn dịch, giảm mệt mỏi và cải thiện khả năng thích nghi của cơ thể trước căng thẳng. Kết hợp cùng vitamin nhóm B và các khoáng chất vi lượng, đinh lăng góp phần tăng lưu thông máu, hỗ trợ trao đổi chất và phục hồi năng lượng tự nhiên.

>>> Có thể bạn quan tâm sản phẩm: Thực phẩm bảo vệ sức khỏe Ginkgo 480 Extra hộp 10 vỉ x 10 viên 

2. Kích thích tiêu hóa, hỗ trợ ăn ngon miệng

Các alkaloid và glucozit trong lá đinh lăng có tác dụng thúc đẩy tiết dịch vị, tăng khả năng hấp thu dinh dưỡng, từ đó giúp ăn ngon hơn và hạn chế đầy bụng. Đây là lý do đinh lăng thường được sử dụng trong các món ăn phục hồi sức khỏe cho người suy nhược hoặc kém ăn.

3. Giúp thanh nhiệt và thải độc cơ thể

Nhờ chứa flavonoid, vitamin c và các hợp chất chống oxy hóa, đinh lăng hỗ trợ trung hòa gốc tự do, bảo vệ tế bào gan và thúc đẩy quá trình đào thải độc tố. Sử dụng nước lá đinh lăng hợp lý giúp làm mát cơ thể, giảm nóng trong và tăng cảm giác sảng khoái vào những ngày oi bức.

4. Tác động tích cực đến giấc ngủ

Theo một số tài liệu dược lý, chiết xuất từ lá đinh lăng có thể tác động nhẹ lên hệ thần kinh trung ương, giúp ổn định cảm xúc và hỗ trợ giấc ngủ sâu. Uống một lượng nhỏ nước đinh lăng vào buổi tối giúp giảm căng thẳng, thư giãn tinh thần, song không nên dùng quá liều để tránh cảm giác mệt hoặc tụt huyết áp.

5. Nuôi dưỡng tóc và chăm sóc da tự nhiên

Saponin và flavonoid trong lá đinh lăng giúp kích thích lưu thông máu dưới da đầu, từ đó nuôi dưỡng chân tóc, giảm gãy rụng và cải thiện độ bóng khỏe. Ngoài ra, gội đầu hoặc tắm bằng nước lá đinh lăng còn giúp làm sạch da, giảm gàu, hỗ trợ làm dịu kích ứng nhẹ là bí quyết dân gian được nhiều người áp dụng để duy trì vẻ khỏe khoắn cho tóc và làn da.

6. Lá đinh lăng có thể hỗ trợ điều trị Parkinson và Alzheimer

Lá đinh lăng được xem là dược liệu có khả năng hỗ trợ cải thiện các rối loạn thoái hóa thần kinh như Parkinson và Alzheimer. Các hoạt chất tự nhiên trong lá, bao gồm polyphenol, flavonoid, saponin, terpenoid và alkaloid, có tác dụng bảo vệ tế bào thần kinh, giúp giảm biểu hiện run tay, mất thăng bằng, suy giảm trí nhớ, mất ngủ và suy nhược thần kinh. Chính nhờ cơ chế này, đinh lăng được sử dụng trong nhiều bài thuốc dân gian giúp duy trì sức khỏe hệ thần kinh và tăng cường trí nhớ.

7. Hỗ trợ cải thiện tình trạng tắc tia sữa sau sinh

Trong dân gian, cây đinh lăng được xem là bài thuốc tự nhiên giúp thông tia sữa, nhờ đặc tính lưu thông khí huyết và làm tan sữa đông hiệu quả. Mẹ sau sinh có thể uống nước lá đinh lăng ấm, nấu canh với thịt nạc hoặc cháo đinh lăng, hay ăn lá luộc để hỗ trợ kích thích tuyến sữa hoạt động tốt hơn, giảm đau và giúp sữa tiết ra dễ dàng hơn.

8. Tăng cường chức năng thận và hỗ trợ phòng ngừa sỏi thận

Đinh lăng được biết đến như một vị thảo dược có tác dụng thanh lọc cơ thể và bảo vệ hệ tiết niệu. Các hợp chất tự nhiên trong cây, đặc biệt là saponin và flavonoid, giúp kích thích quá trình lọc máu, đào thải độc tố cũng như loại bỏ muối khoáng tích tụ là nguyên nhân chính dẫn đến hình thành sỏi thận.

Ngoài ra, chiết xuất từ rễ và lá đinh lăng còn có khả năng chống viêm nhẹ, bảo vệ tế bào thận khỏi tổn thương oxy hóa và duy trì hoạt động ổn định của hệ bài tiết. Việc sử dụng đinh lăng đúng cách, kết hợp với chế độ ăn uống lành mạnh, có thể góp phần hỗ trợ cải thiện chức năng thận một cách tự nhiên và an toàn.

1. Bồi bổ và thanh lọc cơ thể

Dùng 150–200g lá đinh lăng tươi, cho vào 1 lít nước và đun sôi trong 5–7 phút. Khi nước sôi, gạn lấy phần nước đầu để uống. Sau đó, có thể thêm khoảng 200ml nước vào phần bã, nấu sôi lại để lấy nước thứ hai, dùng trong ngày giúp thanh nhiệt, mát gan và tăng cường sức khỏe.

2. Hỗ trợ thông tia sữa, giảm căng tức ngực

Lấy 30–40g rễ đinh lăng, thêm 500ml nước, sắc nhỏ lửa đến khi còn khoảng 250ml. Dùng khi thuốc còn ấm, uống liên tục 2–3 ngày, giúp giảm nhức, giảm căng tức ngực và kích thích sữa tiết ra đều hơn.

3. Làm dịu sưng đau khớp, hỗ trợ liền vết thương

Lá đinh lăng tươi đem rửa sạch rồi giã nhuyễn, sau đó đắp trực tiếp lên vùng sưng đau hoặc vết thương. Cách dùng này giúp giảm viêm, bớt đau và thúc đẩy quá trình hồi phục.

4. Bài thuốc hỗ trợ sinh lý nam giới (hỗ trợ cải thiện liệt dương)

Dùng mỗi vị 12g gồm: rễ đinh lăng, hoài sơn, ý dĩ, hoàng tinh, hà thủ ô, kỷ tử, long nhãn, cám nếp; thêm 6g sa nhân cùng 8g trâu cổ và cao ban long. Sắc uống 1 thang/ngày, giúp bổ thận, kiện tỳ và tăng cường sinh lực nam giới

5. Giảm mệt mỏi, tăng sức bền

Lấy 0,5g rễ đinh lăng phơi khô, thái mỏng, đun với 100ml nước trong 15 phút. Chia thuốc thành 2–3 lần uống trong ngày, giúp giảm mệt mỏi, cải thiện tuần hoàn và tỉnh táo hơn.

6. Giảm dị ứng, ho, ban sởi và kiết lỵ nhẹ

Sắc 10g lá đinh lăng khô với 200ml nước, uống hết trong ngày. Cách dùng này giúp làm mát, thanh lọc cơ thể, đồng thời giảm các triệu chứng mẩn ngứa, ho và rối loạn tiêu hóa.

1.Rễ đinh lăng có thể gây hại nếu dùng sai cách do chứa ancaloit và saponin

Rễ cây đinh lăng từ lâu được ví như “nhân sâm của người Việt” nhờ công dụng bồi bổ cơ thể. Tuy nhiên, trong thành phần rễ lại có ancaloit, một hoạt chất có độc tính nếu dùng với liều cao. Khi hấp thụ quá nhiều ancaloit, người dùng có thể gặp các triệu chứng như choáng váng, mệt mỏi, hoa mắt hoặc chóng mặt.

Bên cạnh đó, rễ đinh lăng cũng chứa saponin, một hoạt chất có khả năng làm vỡ hồng cầu khi tích tụ trong cơ thể. Việc lạm dụng rượu ngâm đinh lăng hoặc uống nước rễ đinh lăng với liều lớn có thể làm tăng nhịp tim, gây đánh trống ngực hoặc loạn nhịp.

2. Dùng chiết xuất đinh lăng liều cao có thể gây tổn thương gan, tim và phổi

Theo một số dữ liệu thực nghiệm, liều gây chết trung bình (LD50) của chiết xuất đinh lăng ở chuột là khoảng 32,9g/kg thể trọng. Dù con số này không thể áp dụng trực tiếp cho người, nhưng nó cho thấy nguy cơ tổn thương tim, gan, phổi, dạ dày và ruột khi dùng quá liều. Ngoài ra, flavonoid trong rễ đinh lăng có thể gây ảnh hưởng đến gan nếu sử dụng lâu dài hoặc kết hợp với rượu, đặc biệt là ở những người có chức năng gan yếu.

3. Uống nước lá đinh lăng mỗi ngày có thể gây rối loạn tiêu hóa

Lá đinh lăng thường được dùng làm rau ăn kèm trong các món cuốn, hoặc được nhiều người sắc nước uống để thanh lọc cơ thể. Dân gian tin rằng loại nước này giúp cải thiện giấc ngủ, làm đẹp da và tăng cường sức khỏe.

Tuy nhiên, các chuyên gia khuyến cáo không nên uống nước lá đinh lăng mỗi ngày hay dùng thay cho nước lọc. Nguyên nhân là lá đinh lăng chứa lượng saponin tương đối cao, là hoạt chất có thể gây đầy bụng, đau bụng, tiêu chảy hoặc rối loạn tiêu hóa nếu sử dụng quá mức.

Việc uống nhiều còn khiến cơ thể mệt mỏi, hoa mắt, chóng mặt, buồn nôn, thậm chí phá vỡ hồng cầu, gây ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể. Vì vậy, nếu muốn dùng nước lá đinh lăng, bạn chỉ nên uống với liều lượng vừa phải, cách vài ngày một lần và tham khảo ý kiến thầy thuốc trước khi sử dụng lâu dài. 

>>> Bạn có thể đọc thêm: Uống nước lá đinh lăng hằng ngày có tốt không? 

1. Phụ nữ mang thai

Phụ nữ đang trong thai kỳ nên tránh tự ý sử dụng lá đinh lăng hoặc các loại thảo dược khác, bởi một số hoạt chất có thể ảnh hưởng đến sự phát triển của thai nhi. Trước khi dùng, nên tham khảo ý kiến bác sĩ sản khoa để đảm bảo an toàn.

2. Người có cơ địa dị ứng hoặc quá mẫn cảm.

Nếu bạn từng có phản ứng dị ứng với các loại thảo mộc hoặc thành phần hóa học trong lá đinh lăng, nên tránh sử dụng hoàn toàn để phòng ngừa các phản ứng bất lợi.

3. Người bị rối loạn đường huyết

Lá đinh lăng có thể tác động đến mức đường huyết, do đó những người mắc bệnh tiểu đường hoặc đang điều trị hạ đường huyết cần hỏi ý kiến bác sĩ trước khi dùng để tránh tương tác thuốc.

4. Người đang sử dụng thuốc điều trị

Một số thành phần trong lá đinh lăng có thể tương tác với thuốc tây, làm thay đổi hiệu quả hoặc gây phản ứng phụ. Vì vậy, nếu đang dùng thuốc kê đơn hoặc thực phẩm chức năng, bạn nên trao đổi trước với bác sĩ hoặc dược sĩ.

Cây đinh lăng là dược liệu quý của người Việt với nhiều công dụng tốt cho sức khỏe như bồi bổ cơ thể, tăng sức đề kháng và hỗ trợ điều hòa khí huyết. Tuy nhiên, việc sử dụng cần đúng cách và đúng liều lượng, tránh lạm dụng để ngăn ngừa tác dụng phụ không mong muốn. Trước khi dùng lâu dài hoặc kết hợp với các phương pháp điều trị khác, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia y học cổ truyền để đảm bảo an toàn và đạt hiệu quả tối ưu.

Tại Medigo, chúng tôi cung cấp dịch vụ tư vấn bác sĩ và dược sĩ hỗ trợ trực tuyến 24/7, giúp bạn dễ dàng nhận tư vấn sức khỏe mọi lúc, mọi nơi. Với đội ngũ chuyên môn uy tín, phản hồi nhanh và hỗ trợ giao thuốc tận nhà chỉ trong 30 phút, Medigo mang đến giải pháp chăm sóc sức khỏe tiện lợi và an toàn cho mọi gia đình 

Tải ngay ứng dụng trên AppStore và Google Play [tại đây]