Thuốc trị loét dạ dày - 4 nhóm thuốc điều trị viêm loét dạ dày phổ biến

Bệnh viêm loét dạ dày (hay đau dạ dày) là tình trạng niêm mạc dạ dày hoặc tá tràng bị tổn thương. Việc sử dụng thuốc trị loét dạ dày thường được chỉ định khi người bệnh có các triệu chứng sau, đặc biệt là khi đã được nội soi và chẩn đoán xác định:

• Đau rát vùng thượng vị: Cơn đau có tính chất chu kỳ, thường xuất hiện khi đói, sau khi ăn hoặc về đêm, và có xu hướng giảm khi dùng thuốc kháng acid.
• Ợ hơi, ợ chua, buồn nôn do trào ngược: Đây là các triệu chứng do acid dạ dày trào ngược dạ dày và dư thừa.
• Có kết quả xét nghiệm dương tính với vi khuẩn Helicobacter pylori (H.pylori): Vi khuẩn này là nguyên nhân hàng đầu gây loét dạ dày và cần phải điều trị bằng kháng sinh.
• Phòng ngừa loét: Trong trường hợp phải sử dụng thuốc kháng viêm không steroid (NSAIDs) kéo dài có nguy cơ cao gây loét.

1. Thuốc giảm tiết acid trong điều trị viêm loét

a. Thuốc ức chế bơm proton (PPIs) - ngăn chặn bước cuối của quá trình tiết acid

• Cơ chế: PPIs (như Omeprazole, Esomeprazole) là tiền chất không hoạt động. Sau khi hấp thu vào máu, chúng sẽ đi đến các tế bào thành (parietal cells) của dạ dày. Tại môi trường acid của các ống tiết, PPIs được chuyển hóa thành dạng hoạt động, liên kết cộng hóa trị không hồi phục với enzyme H+/K+-ATPase (còn gọi là Bơm Proton).
• Tác dụng: Vì enzyme này chịu trách nhiệm cho bước cuối cùng trong quá trình bơm ion H+ (acid) vào lòng dạ dày, việc ức chế nó sẽ làm giảm tiết acid mạnh mẽ và kéo dài (trên 90% acid), tạo điều kiện tối ưu để ổ loét lành lại.
• Lưu ý: Thuốc chỉ hoạt động khi bơm đang hoạt động. Do đó, cần uống trước bữa ăn 30-60 phút để trùng với thời điểm các bơm hoạt động mạnh nhất.

b. Thuốc đối kháng thụ thể H2 (H2RAs) - ức chế thụ thể H2 giảm tiết acid dạ dày.

• Cơ chế: Histamin là một chất kích thích mạnh sự tiết acid. H2RAs (như Famotidine) hoạt động bằng cách cạnh tranh gắn kết với thụ thể H2 nằm trên màng của tế bào thành dạ dày, từ đó ức chế sự kích thích tiết acid do Histamin gây ra.
• Tác dụng: Giảm tiết acid cả cơ bản (khi đói) và do kích thích (sau ăn). Tác dụng giảm acid kém hơn PPIs nhưng vẫn rất hiệu quả.

2. Thuốc trung hòa acid (Antacids) - làm trung hòa lượng acid đã có sẵn trong dạ dày

• Cơ chế: Các Antacids (chứa Al(OH)3 và Mg(OH)2) là các base yếu. Khi vào dạ dày, chúng phản ứng hóa học trực tiếp với HCl (acid dịch vị) để tạo thành muối và nước.

Al(OH)3 + 3HCl → AlCl3 + 3H2O

• Tác dụng: Trung hòa acid đã có sẵn, làm tăng pH dạ dày một cách nhanh chóng. Điều này giúp giảm ngay lập tức các triệu chứng cấp tính như đau dạ dày và ợ nóng.
• Hạn chế: Tác dụng ngắn, không ảnh hưởng đến sự sản xuất acid sau này.

>>> Xem thêm: Viên nhai trị tăng acid dạ dày Anticid 500mg chai 500 viên

3. Thuốc bảo vệ niêm mạc dạ dày - tạo ra một lớp màng bảo vệ che phủ và bám dính vào đáy ổ loét

a. Sucralfate

• Cơ chế: Trong môi trường acid của dạ dày, sucralfate bị ion hóa, polyme hóa và tạo thành một phức hợp dính như gel. Phức hợp này có ái lực đặc biệt cao với các protein tích điện dương ở đáy ổ loét, tạo thành một lớp màng bảo vệ che chắn vết loét.
• Tác dụng: Bảo vệ cơ học, đồng thời hấp thụ dịch mật và Pepsin, giúp thúc đẩy quá trình lành loét.

b. Misoprostol (Chất tổng hợp Prostaglandin)

• Cơ chế: Đây là chất tổng hợp của Prostaglandin E1 - là chất sinh lý có vai trò quan trọng trong bảo vệ dạ dày:
  • Tăng tiết chất nhầy (Mucus): Tạo lớp bảo vệ vật lý dày hơn.
  • Tăng tiết Bicarbonate: Giúp trung hòa H+ gần bề mặt niêm mạc.
  • Tăng lưu lượng máu đến niêm mạc: Cải thiện khả năng phục hồi của tế bào.
• Tác dụng: Chủ yếu được dùng để ngăn ngừa loét do dùng NSAIDs.

>>> Xem thêm: Hỗ trợ giảm acid dịch vị, bảo vệ niêm mạc dạ dày Dạ Dày Hải Thượng Vương hộp 3 vỉ x 10 viên

4. Thuốc diệt vi khuẩn H.pylori (Hp) trong phác đồ kết hợp

• Cơ chế: Phác đồ sử dụng kết hợp ít nhất hai loại kháng sinh khác nhau cùng với một PPIs liều cao.
• Vai trò của PPIs: Giảm tiết acid tạo điều kiện để PPIs và kháng sinh có thể thâm nhập và hoạt động hiệu quả hơn trong việc tiêu diệt vi khuẩn H.pylori ẩn náu dưới lớp chất nhầy.
• Vai trò của Kháng sinh: Tiêu diệt trực tiếp H.pylori. Việc kết hợp nhiều loại kháng sinh giúp hạn chế tình trạng vi khuẩn kháng thuốc và tăng tỷ lệ tiệt trừ thành công

Để việc dùng thuốc trị viêm loét dạ dày đạt kết quả tốt nhất, người bệnh cần tuân thủ nghiêm ngặt các nguyên tắc sau:

1. Tuyệt đối tuân thủ phác đồ điều trị: Đặc biệt là phác đồ diệt H.pylori. Không tự ý ngưng thuốc khi triệu chứng giảm, vì điều này dễ dẫn đến tái phát và kháng thuốc.

2. Đúng liều, đúng thời điểm:

• PPIs: Uống trước ăn 30-60 phút.
• Thuốc kháng acid: Uống sau ăn 1-3 giờ.
• Kháng sinh: Uống đúng cữ và đủ thời gian điều trị (thường là 10-14 ngày).

3. Tương tác thuốc: Không uống đồng thời thuốc kháng acid với các thuốc khác (như PPIs, kháng sinh) vì có thể làm giảm hấp thu và hiệu quả của thuốc. Nên dùng cách nhau ít nhất 2 giờ.

4. Tái khám định kỳ: Để đánh giá mức độ lành loét và kiểm tra xem đã diệt trừ triệt để vi khuẩn H.pylori hay chưa.

Trong quá trình sử dụng thuốc trị viêm loét dạ dày có thể gặp phải các tác dụng phụ, nên không tự ý mua và sử dụng thuốc mà không có chỉ định của bác sĩ:

1.  Nhóm thực phẩm nên ăn - giúp trung hòa acid, bảo vệ niêm mạc và dễ tiêu hóa

• Thực phẩm giàu tinh bột mềm: Cháo, súp, cơm nhão, khoai tây luộc, bánh mì mềm. Chúng giúp hấp thụ acid dạ dày.
• Thực phẩm giàu Protein dễ tiêu: Thịt nạc (gà, heo) bỏ da, cá nạc, trứng, các sản phẩm từ sữa như sữa chua (chứa lợi khuẩn) hoặc sữa không béo. Protein có khả năng đệm acid tốt.
• Rau củ và trái cây ít acid: Chuối (rất tốt vì có độ pH cao, giúp trung hòa acid), táo, bí đỏ, cà rốt. Nên chế biến bằng cách luộc hoặc hấp mềm.
• Chất béo lành mạnh: Dầu ô liu, dầu hạt cải, nên dùng với lượng vừa phải.
• Mật ong: Có tính kháng khuẩn nhẹ và giúp làm dịu niêm mạc.

2. Nhóm thực phẩm cần kiêng kỵ - làm tăng acid, hoặc gây tổn thương dạ dày:

• Đồ ăn cay nóng, nhiều gia vị: Tiêu, ớt, mù tạt kích thích niêm mạc trực tiếp.
• Thực phẩm và đồ uống có tính acid cao: Cam, chanh, quýt, dứa, cà chua, và các loại nước ép trái cây chua.
• Thực phẩm chiên xào, nhiều dầu mỡ: Chất béo khó tiêu hóa làm dạ dày phải làm việc lâu hơn, tăng tiết dịch tiêu hóa.
• Chất kích thích: Rượu, bia, cà phê, trà đặc, nước ngọt có gas. Chúng kích thích tế bào thành tiết acid mạnh mẽ và làm giãn cơ vòng thực quản dưới, gây trào ngược.
• Thức ăn quá nóng hoặc quá lạnh: Gây co bóp đột ngột và tổn thương nhiệt cho niêm mạc.

3. Thay đổi thói quen ăn uống lành mạnh, đúng giờ

• Ăn đúng giờ, không bỏ bữa: Đặc biệt không để bụng quá đói.
• Chia nhỏ bữa ăn: Ăn 5-6 bữa nhỏ/ngày thay vì 3 bữa lớn, giúp dạ dày không bị quá tải.
• Ăn chậm, nhai kỹ: Giúp thức ăn được nghiền nhỏ trước khi vào dạ dày.
• Không nằm ngay sau khi ăn: Nên đợi ít nhất 2-3 giờ sau bữa ăn cuối cùng (thường là bữa tối) trước khi đi ngủ để tránh trào ngược.

Thuốc trị loét dạ dày là công cụ điều trị hiệu quả và không thể thiếu để chấm dứt các cơn đau dạ dày và chữa lành tổn thương niêm mạc. Tuy nhiên, chìa khóa để đạt được sự hồi phục lâu dài nằm ở việc tuân thủ tuyệt đối phác đồ của bác sĩ, đặc biệt là phác đồ kháng sinh. Đồng thời, một chế độ ăn uống khoa học chính là quy tắc để dạ dày có thể phục hồi và giúp bệnh không tái phát sau này.

Nếu bạn đang gặp phải các cơn đau dạ dày thường xuyên, đừng chần chừ hãy thăm khám bác sĩ ngay lập tức để được nội soi, xác định nguyên nhân và nhận phác đồ thuốc trị loét dạ dày cá nhân hóa, an toàn nhất. Nếu bạn cần thêm thông tin về sản phẩm, hãy liên hệ đội ngũ bác sĩ dược sĩ trực tuyến của Medigo để được hỗ trợ nhanh chóng.