Vì sao bạch cập được xem là liều thuốc cầm máu tự nhiên hiệu quả?

Tên gọi khác: bạch cập căn, Liên cập

Tên khoa học: Bletilla striata

Họ: Lan (Orchidaceae)

Bộ phận dùng: Thân rễ (củ), phơi hay sấy khô

Cây bạch cập phân bố chủ yếu ở các nước có khí hậu ôn đới và cận nhiệt đới châu Á. Nhiều nhất là tại Trung Quốc, nơi bạch cập được trồng và sử dụng rộng rãi trong y học cổ truyền từ lâu đời.

Tại Việt Nam, bạch cập chưa phổ biến trong tự nhiên, chủ yếu được nhập khẩu dược liệu hoặc trồng thử nghiệm ở một số vùng có khí hậu mát mẻ, đất tơi xốp, thoát nước tốt. Cây thường sinh trưởng tốt ở khu vực đồi núi thấp, có độ ẩm vừa phải. Nơi có nhiệt độ mát tránh ánh nắng gắt kéo dài.

Đặc điểm hình thể

• Thân rễ mọc dưới đất, hình dẹt hoặc hơi tròn, màu trắng ngà hoặc vàng nhạt. Củ cứng, nhiều tinh bột, là bộ phận chính dùng làm thuốc cầm máu.
• Thân khí sinh mọc thẳng từ củ, chiều cao trung bình từ 30-60 cm.
• Lá mọc so le, dạng thuôn dài hình mác, đầu nhọn, mép nguyên, gân lá song song, màu xanh đậm.
• Hoa mọc thành chùm ở đầu thân, màu tím nhạt hoặc hồng tím, cánh hoa mềm, nở vào mùa xuân hè, có giá trị làm cảnh.
• Quả dạng nang, chứa nhiều hạt nhỏ.

Nhờ thân rễ giàu hoạt chất thu sáp, bạch cập được thu hái, sơ chế và sử dụng rộng rãi trong các bài thuốc Đông y với công dụng cầm máu và làm liền tổn thương.

Bạch cập chứa nhiều thành phần hóa học có giá trị dược lý, trong đó quan trọng nhất là chất nhầy (polysaccharid) và tinh bột tập trung chủ yếu ở thân rễ. Các hoạt chất này có tác dụng bao phủ, làm se và bảo vệ niêm mạc, giúp giảm rỉ máu và thúc đẩy quá trình làm lành tổn thương. 

Ngoài ra, bạch cập còn chứa một số hợp chất phenolic, acid hữu cơ và khoáng chất vi lượng, góp phần chống viêm, chống oxy hóa, từ đó tăng hiệu quả cầm máu tự nhiên của vị thuốc trong y học cổ truyền.

Trong các bài thuốc Đông y, bạch cập thường được dùng với vai trò chỉ huyết, thu sáp và làm liền tổn thương. Vị thuốc này có mặt trong nhiều phương thang điều trị ho ra máu, nôn ra máu, xuất huyết dạ dày tá tràng và chảy máu do vết thương ngoài da. Nhờ khả năng làm se niêm mạc và giảm rỉ máu tại chỗ, bạch cập giúp kiểm soát tình trạng xuất huyết hiệu quả, đồng thời hỗ trợ phục hồi mô tổn thương. Khi phối hợp đúng vị thuốc, bạch cập phát huy tốt tác dụng cầm máu tự nhiên, an toàn trong điều trị Đông y.

>>> Xem thêm Bạch Cập: Đặc điểm, tác dụng và một số bài thuốc

Một số bài thuốc cầm máu từ bạch cập

Bài thuốc cầm máu do ho ra máu:
Dùng bạch cập 10-12g, kết hợp a giao 10g và cam thảo 4g, sắc với nước uống ngày 1 thang. Bài thuốc có tác dụng chỉ huyết, nhuận phế, thường dùng cho các trường hợp ho kéo dài kèm ho ra máu.

Bài thuốc hỗ trợ xuất huyết dạ dày tá tràng:
Chuẩn bị bạch cập 10g, tam thất 6g và bạch thược 8g, đem tán bột mịn, uống với nước ấm ngày 2 lần. Bài thuốc giúp cầm máu, bảo vệ niêm mạc dạ dày và giảm đau do viêm loét.

Bài thuốc cầm máu ngoài da:
Bạch cập được tán bột mịn, rắc trực tiếp lên vết thương đã làm sạch rồi băng lại. Cách dùng này giúp cầm máu nhanh, hạn chế nhiễm trùng và thúc đẩy liền da.

Bài thuốc trị chảy máu cam:
Dùng bạch cập 8g kết hợp trắc bách diệp sao 10g, sắc uống hoặc tán bột uống với nước ấm. Bài thuốc có tác dụng chỉ huyết, làm mát máu, phù hợp cho người hay bị chảy máu cam.

• Chỉ sử dụng bạch cập khi đã xác định rõ nguyên nhân chảy máu, không dùng cho trường hợp xuất huyết do ứ huyết nặng.
• Không tự ý dùng kéo dài hoặc tăng liều, tránh gây ảnh hưởng đến cơ thể.
• Phụ nữ mang thai cần tham khảo ý kiến thầy thuốc trước khi dùng.
• Người đang sử dụng thuốc Tây điều trị xuất huyết hoặc bệnh mạn tính nên hỏi ý kiến bác sĩ để tránh tương tác thuốc.
• Ưu tiên sử dụng bạch cập có nguồn gốc rõ ràng, được sơ chế đúng cách để đảm bảo an toàn.
• Nên dùng bạch cập theo hướng dẫn của thầy thuốc Đông y hoặc dược sĩ để đạt hiệu quả cầm máu tốt nhất.
   

Tìm hiểu và sử dụng bạch cập đúng cách hãy tham khảo ý kiến dược sĩ hoặc thầy thuốc Đông y để đảm bảo hiệu quả cầm máu an toàn.