Hương nhu tía: công dụng, bài thuốc dân gian và lợi ích đối với sức khỏe

• Cây hương nhu tía có tên khoa học Ocimum tenuiflorum là một loài thảo dược thuộc họ Hoa môi 
• Tên gọi khác: Hương nhu, hương nhu đỏ, é tía…
• Phân bố: Tại Việt Nam, hương nhu tía phân bố rộng rãi ở cả ba miền và mọc tốt trong điều kiện khí hậu nhiệt đới
• Đặc điểm nhận dạng: Cây có thân và cuống lá màu tím đặc trưng, thân vuông, lá mọc đối, bề mặt lá có tuyến tinh dầu nên khi vò nhẹ sẽ tỏa ra mùi thơm mạnh, hơi hắc nhưng rất dễ nhận biết. Hoa mọc thành chùm, màu tím nhạt, tạo nên đặc điểm hình thái khác biệt so với các loại hương nhu khác.
• Trong cây hương nhu tía, các bộ phận được sử dụng làm dược liệu bao gồm phần thân, cành, lá, hoa 

Cây hương nhu tía chứa hàm lượng tinh dầu tương đối cao, trong đó các hợp chất quan trọng nhất gồm eugenol, methyl eugenol, linalool, chavicol và nhiều monoterpen khác tạo nên mùi thơm đặc trưng cũng như các tác dụng dược lý nổi bật của cây.

 Bên cạnh tinh dầu, hương nhu tía còn giàu flavonoid như apigenin, luteolin, orientin và vicenin những chất có khả năng chống oxy hóa mạnh, giúp bảo vệ tế bào và tăng cường miễn dịch. Ngoài ra, cây còn chứa các polyphenol, acid rosmarinic, tanin, saponin và một lượng nhỏ các vitamin (A, C) cùng khoáng chất như canxi, kali và sắt. Sự kết hợp của các nhóm hoạt chất này giúp hương nhu tía có đặc tính kháng khuẩn, giảm viêm, hỗ trợ hô hấp và mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.

Theo y học cổ truyền

Trong y học cổ truyền, hương nhu tía được xem là một vị thuốc quen thuộc với vị cay, tính ấm, mùi thơm mạnh, quy vào hai kinh phế và tỳ. 

Nhờ đặc tính tán phong hàn, cây thường được dùng để giải cảm lạnh, hỗ trợ ra mồ hôi, hạ sốt nhẹ và làm giảm các triệu chứng như đau đầu, hắt hơi, nghẹt mũi khi cơ thể nhiễm lạnh.

Hương nhu tía còn có tác dụng ôn trung, kiện tỳ, giúp kích thích tiêu hóa, giảm tình trạng đầy bụng, khó tiêu, đồng thời hỗ trợ lợi tiểu nhẹ, giúp cơ thể đào thải độc tố tốt hơn. 

Trong một số trường hợp, dược liệu này được kết hợp với gừng, tía tô, sả hoặc cúc tần để xông giải cảm, giúp thông thoáng lỗ chân lông, thư giãn cơ thể và giảm cảm giác mệt mỏi.

Theo y học hiện đại

Trong y học hiện đại, hương nhu tía được đánh giá cao nhờ hàm lượng tinh dầu và các hợp chất chống oxy hóa mạnh. Nhiều nghiên cứu cho thấy tinh dầu của cây chứa eugenol, linalool, citral, methyl eugenol, cùng các nhóm flavonoid và polyphenol có tác dụng kháng khuẩn, kháng viêm và chống oxy hóa vượt trội. Chính vì vậy, hương nhu tía giúp ức chế nhiều loại vi khuẩn, nấm và vi sinh vật gây bệnh, hỗ trợ làm sạch đường hô hấp và giảm các triệu chứng viêm nhẹ.

Các hoạt chất như linalool còn mang lại tác dụng giảm căng thẳng, an thần nhẹ, giúp thư giãn tinh thần, cải thiện giấc ngủ và hỗ trợ điều hòa tâm trạng. Trong lĩnh vực chăm sóc sức khỏe, tinh dầu hương nhu tía được sử dụng làm nước xông, tinh dầu khuếch tán, giúp giảm nghẹt mũi, làm thông đường thở và hỗ trợ phục hồi khi bị cảm cúm.

Ngoài ra, chiết xuất từ hương nhu tía còn có khả năng bảo vệ tế bào khỏi stress oxy hóa, góp phần tăng cường hệ miễn dịch và có lợi cho tim mạch. Một số nghiên cứu gần đây ghi nhận tiềm năng của dược liệu trong việc ổn định đường huyết, hỗ trợ bảo vệ gan và chống lại các gốc tự do. Trong lĩnh vực mỹ phẩm chăm sóc cá nhân, hương nhu tía được ứng dụng để giảm gàu, làm sạch da đầu, kích thích mọc tóc và cải thiện tình trạng viêm da nhẹ.

Hương nhu tía được dùng trong nhiều bài thuốc quen thuộc, đơn giản và dễ áp dụng. Phổ biến nhất là nấu hương nhu tía cùng sả và gừng để xông giải cảm, giúp cơ thể ra mồ hôi, giảm nghẹt mũi và hạ sốt nhẹ. 

Khi bị đầy bụng hoặc cảm lạnh, người ta sắc hương nhu tía với vài lát gừng uống ấm để làm ấm cơ thể và cải thiện tiêu hóa. Trường hợp nôn ói nhẹ, hương nhu tía kết hợp với vỏ quýt khô giúp giảm cảm giác buồn nôn.

 Ngoài ra, nước nấu từ hương nhu tía còn được dùng để xông mặt, rửa mặt nhằm làm sạch da, kháng khuẩn nhẹ, hoặc dùng gội đầu cùng vỏ bưởi để giảm gàu và giúp tóc chắc khỏe.
 

Nếu bạn cần mua dược liệu, sản phẩm chăm sóc sức khỏe hoặc muốn được dược sĩ tư vấn thêm về cách sử dụng hương nhu tía, hãy liên hệ ngay với Medigo để được hỗ trợ nhanh chóng và uy tín.